Bankowość i Finanse | Gospodarka | Odpowiedź na trzy szoki przesądzi o przyszłości Polski

Co będzie z Polską? Powiedzmy – za pięć lat?

– Z całej serii szoków, które nas teraz uderzają, przynajmniej trzy – pandemiczny, wojenny i energetyczny – tworzą wyzwania, które muszą być przemyślane w kategoriach strategicznych.

A my znajdujemy strategiczne odpowiedzi na te szoki?

– My się miotamy.

Szok pandemiczny. Nie mamy go już za sobą?

– Być może mamy za sobą to, co najgorsze, ale nie mamy takiej pewności. Wirus ma niezwykłą zdolność mutacyjną. I weźmy pod uwagę ostrzeżenia ludzi mających wiedzę i autorytet, że może się pojawić kolejny wirus. Ta niepewność będzie powodowała okresowe zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki, jak np. twarde lockdowny w gospodarce chińskiej. Wiele gospodarek jest uzależnionych od Chin – także nasza, która jest poddostawcą gospodarki niemieckiej, w dużym stopniu eksportującej do Chin. Nie potrafimy zdefiniować skutków tego, co nazywa się długim covidem czy warkoczem covidowym, czyli powikłań, które są długotrwałe. W czasie pandemii powstał wielki dług zdrowotny o nieznanych rozmiarach. I trzeba będzie go spłacać latami.

Czytałem badania mówiące, że z powodu tzw. długiego covidu w USA nie wróciło do pracy ok. 4 mln osób.

– Wszystko to powody, dla których jednym z największych wyzwań będzie zbudowanie innych relacji między gospodarką a zdrowiem. Dotychczas o tych stykach myślano czysto finansowo. Ludzie chorowali, to musieli brać zasiłki, służbę zdrowia trzeba było utrzymywać, bo jest deficytowa, pochłania dużo pieniędzy, powoduje coraz większe wydatki. Dyskutujemy, czy na zdrowie trzeba przeznaczać 6 czy 7% PKB, i czy w jakiejś części pieniądze mogą iść z prywatnej kieszeni. W jakiej bezpośrednio ze środków publicznych, a w jakiej z ubezpieczenia. Dyskusja skupia się tylko na fragmencie nabrzmiewającego problemu.

A jak wygląda całość?

– Kiedy pojawił się problem z lockdownem mówiłem, że musimy znaleźć równowagę między bezpieczeństwem zdrowotnym a gospodarczym. Jeśli nie utrzymamy bezpieczeństwa gospodarczego, nie utrzymamy zdrowotnego i odwrotnie – jeśli nie utrzymamy zdrowotnego, nie utrzymamy gospodarczego. Dlatego musimy dziś w zupełnie inny sposób odczytać zależności gospodarki i zdrowia, które stają się jedną z osi rozwojowych. Tym bardziej w społeczeństwie, w którym zachodzą głębokie i sumarycznie niekorzystne zmiany demograficzne.

Udało się przez lata pandemii utrzymać równowagę, o której pan mówi?

– Na początku zdecydowanie nie. Postawiono na działania ochronne w zakresie zdrowia kosztem nadmiernie restrykcyjnych działań w stosunku do gospodarki. Nie próbuję powiedzieć, że wszystko, co wiemy teraz, mogliśmy wiedzieć wtedy, ale te działania były niepotrzebnie nadmierne i restrykcyjne. Równowaga ukształtowała się w sposób naturalny i znaczenie instrukcji płynących od rządzących jest już marginalne. Ludzie znaleźli sami naturalną równowagę, ale to nie jest rozwiązanie problemu. To wyłącznie jego zneutralizowanie, zneutralizowanie konfliktu, a my musimy znaleźć pozytywne rozwiązania, żeby gospodarka służyła zdrowiu, a zdrowie – gospodarce. Niewiele o tym wiemy, nie dyskutujemy o tym, ale to obecnie jedno z fundamentalnych wyzwań.

Może wagę tego problemu przesłoniła wojna?

– Szok wojenny ma kilka istotnych aspektów. Następuje w tej chwili zasadnicza rekonfiguracja gospodarki światowej. Na naszych oczach tworzone są nowe bloki polityczno-handlowe. Mamy do czynienia z sytuacją, kiedy na skutek działań wojennych i opowiadania się różnych państw po jednej ze stron konfliktu wyłania się blok polityczno-handlowy Zachodu ...