Bankowość i Finanse | Gospodarka | Brexit w polskiej optyce

Zaniepokojenie budzi także fakt, że brexit stanowi w istocie proces odwrotny do wieloletnich zabiegów, podejmowanych przez Polskę w celu przystąpienia do Unii Europejskiej. Nasz kraj został jej członkiem w maju 2004 r., na mocy traktatu podpisanego w Atenach w kwietniu 2003 r., spodziewając się z tego tytułu poważnych korzyści, także tych o charakterze strategicznym. Tymczasem Wielka Brytania, rozczarowana brakiem dostatecznych korzyści w rezultacie członkostwa w UE, opuszcza ją po 46 latach funkcjonowania w jej strukturach. Paradoks czy signum temporis?

Trudno to dzisiaj ocenić. Jest jednak oczywiste, że Polska, jak inne państwa UE, przygotowuje się do tego wydarzenia. Wszystko bowiem wskazuje, że okres przejściowy obecności Wielkiej Brytanii w UE nie zostanie przedłużony na 2021 r. To oznacza, że warunki współpracy gospodarczej, w tym handlowej, bądź prawnej z UK już za kilka miesięcy mogą być znacznie bardziej skomplikowane niż obecnie. Co czeka polską gospodarkę z powodu brexitu?

Przemiany

Dane historyczne traktuje się z definicji jako ważny punkt odniesienia w klasycznych analizach oczekiwanych zmian gospodarczych. Widziany z tej perspektywy przebieg wzajemnej wymiany handlowej Polska-UK, oceniany dodatkowo w kontekście ważnych wydarzeń dla Polski czy Europy, przynosi interesujące spostrzeżenia.

Wielka Brytania już na początku przemian politycznych z przełomu lat 80./90. XX w. stała się ważnym partnerem handlowym Polski. Intensywność tej wymiany systematycznie rośnie. Polski eksport do tego kraju w 2018 r., wyceniany na ok. 15700 mln USD, był ok. 28-krotnie wyższy w porównaniu z eksportem Polski do UK w 1992 r. (wg GUS 596,1 mln USD).

Momentem decydującym o przyspieszeniu dynamiki eksportu do UK było przystąpienie Polski do UE, równoznaczne z eliminacją szeregu barier celnych i pozacelnych we wzajemnym handlu. Począwszy od 2012 r. Wielka Brytania zajęła pozycję trzeciego partnera eksportowego Polski z udziałem w eksporcie całkowitym wynoszącym 6,2-6,6%.

Pozycja Polski w eksporcie do UK również zmieniła się zasadniczo. W 1994 r. było to miejsce 36. (za Nigerią) z wartością eksportu 1041,4 mln  USD (0,37% eksportu całkowitego UK). W 2016 r. Polska stała się 12. partnerem eksportowym Wielkiej Brytanii (1,3% eksportu całkowitego UK) oraz 12. partnerem importowym (2,0% importu całkowitego). Średni wzrost wielkości polskiego importu z UK wyniósł ok. 4,7 razy w latach 1995-2018, podczas gdy w tym samym okresie brytyjski import z Polski powiększył się niemal 15 razy (por. wykres 1.).

W przypadku Polski czynnikiem dodatkowo wzmacniającym dynamikę zmian była istotnie wyższa otwartość gospodarki na handel międzynarodowy. Wskaźnik otwartości, mierzony udziałem sumy eksportu i eksportu wobec PKB państwa, wynosił w 1992 r. 41,39%, podczas gdy ten sam wskaźnik dla UK kształtował się na poziomie nieco ponad 45%. W 1997 r. wskaźniki otwartości gospodarek Polski i Wielkiej Brytanii zrównały się, zaś w 2018 r. procentowy wskaźnik Polski osiągnął poziom 107,74%. Obecnie wysokość czynnika otwartości UK na handel międzynarodowy zbliża się do poziomu 62% (por. wykres 2.).