BANKI 2023 – większe zyski, mniej kredytów
Opracowanie jest kolejnym, trzydziestym pierwszym już, dorocznym raportem środowiska bankowego, oceniającym kondycję sektora bankowego w minionym roku, warunki ekonomiczne jego działania oraz szanse i wyzwania na najbliższą przyszłość.
W raporcie wyliczono szereg czynników, które miały wpływ w roku ubiegłym i w latach poprzednich na sytuację sektora bankowego, i w znacznym stopniu determinują jego przyszłość w najbliższym czasie.
Czynniki te to między innymi kwestie frankowe, kolejne regulacje unijne i krajowe, ryzyko prawne związane np. z ustanawianiem wakacji kredytowych, obciążenia fiskalne i para fiskalne, sytuacja gospodarcza w kraju i na świecie, apetyt na kredyty ze strony konsumentów i przedsiębiorstw, międzynarodowa sytuacja polityczna ( np. wojna w Ukrainie) i last but not least poziom stóp procentowych.
Poniżej prezentujemy wybrane fragmenty raportu odnoszące się przede wszystkim do wpływu wysokich stóp procentowych na wyniki banków i na ich akcję kredytową.
Czytaj także: Co dolega rynkowi financial bonds w Polsce?
Dramatyczny spadek znaczenia kredytu bankowego w gospodarce
„Wyższe stopy procentowe zmieniły zdecydowanie warunki prowadzenia biznesu bankowego. Realne stopy procentowe pozostały głęboko ujemne, ale koszt kredytu dla kredytobiorców wyraźnie wzrósł. Spowodowało to obniżenie zdolności kredytowej wielu potencjalnych kredytobiorców i wpłynęło silnie na zmniejszenie akcji kredytowej banków.
Jednak wyższe rynkowe stopy procentowe w 2023 r. oddziaływały w większości pozytywnie na banki, gdyż oznaczały wyższe przychody odsetkowe instytucji kredytowych przy ograniczonym tempie wzrostu kosztu odsetek.
Zmniejszenie akcji kredytowej powodowało, że banki miały wysoką płynność i nie musiały konkurować o pozyskanie depozytów.
Wymienione powyżej uwarunkowania ekonomiczne i prawne silnie oddziaływały na wyniki sektora bankowego w Polsce w minionym roku. Już pierwsze spojrzenie na bilans pokazywało, że dynamika sumy bilansowej była nieco wyższa w porównaniu z wynikiem 2022 r. i wyniosła nominalnie 10,1%. Ta dynamika pozostała daleko w tyle za tempem nominalnej dynamiki PKB Polski.
Było to efektem przede wszystkim zwolnienia tempa akcji kredytowej oraz dopływu nowych depozytów od sektora niefinansowego. W efekcie w 2023 r. relacja aktywów do PKB obniżyła się kolejny raz, tym razem do poziomu 88,6%, choć w 2020 r. oscylowała ona jeszcze w granicach 100%.
Zmieniła się także dynamika podstawowych pozycji aktywów aktywów sektora bankowego. Coraz niższą dynamiką cechowały się należności od sektora niefinansowego. Łącznie odnotowano zmniejszenie należności banków od sektora niefinansowego o 2,2%, co było zjawiskiem nieodnotowanym we współczesnej historii polskiej bankowości.
Rok wcześniej zmniejszenie wyniosło 1,6%. Sytuacja ta dodatkowo miała miejsce w warunkach wysokiej inflacji.
To pokazało bardzo silne dalsze zmniejszenie się znaczenia kredytu bankowego w gospodarce. Jeszcze na koniec 2020 r. relacja kredytów bankowych netto dla sektora niefinansowego do PKB wyniosła 46,3%, podczas gdy w 2023 r. spadła do 32,7%.
Był to dramatyczny spadek znaczenia kredytu bankowego w gospodarce.”
W portfelach banków papiery wartościowe doganiają kredyty
Autorzy raportu zwracają uwagę na coraz większe zaangażowanie sektora bankowego w papiery wartościowe.
„Na podkreślenie zasługiwała też zdecydowanie wyższa dynamika wzrostu portfela papierów wartościowych banków (wzrost o 24,6%). Była ona wyższa od osiągniętej rok wcześniej i zdecydowanie wyższa niż w przypadku należności od sektora niefinansowego.
Banki mając trudności w rozwoju akcji kredytowej, musiały gros środków przeznaczać na zakup papierów wartościowych.
Ta ogromna różnica w dynamice należności od sektora niefinansowego oraz portfela dłużnych papierów wartościowych powodowała, że w ujęciu nominalnym kwota należności banków od sektora niefinansowego była już tylko niewiele wyższa od portfela papierów wartościowych.
Przy utrzymaniu tej tendencji rok 2024 może przynieść bezprecedensową sytuację, w której wolumen papierów wartościowych w aktywach banków będzie większy niż suma udzielonych kredytów.
Tempo wzrostu depozytów ogółem od sektora niefinansowego było ponownie dużo wyższe niż zmiana portfela kredytów udzielonych temu sektorowi. W efekcie relacja kredytów brutto do depozytów uległa dalszemu obniżeniu. Wyniosła ona już 64%, choć rok wcześniej także była niska (72%), ale jednak była wyraźnie wyższa. Dowodziła ona przede wszystkim trudności banków w zwiększaniu akcji kredytowej i ich wysokiej płynności.”
W raporcie są szeroko omówienie wyniki sektora bankowego. Napisano w nim:
„Po odliczeniu wszystkich kosztów wynik finansowy brutto sektora bankowego bankowego wyniósł 41,9 mld PLN i był ponad dwukrotnie wyższy niż w roku poprzednim. Sektor zapłacił też podatek dochodowy o 30,7% wyższy niż w 2022 r.”
Autorzy raportu przestrzegają jednak:
„Zmiany regulacyjne wprowadzone w ostatnich latach spowodowały, że osiąganie dobrych wyników finansowych przez sektor bankowy było i będzie w najbliższej przyszłości bardzo trudne, a wyższe zyski są niezbędne do zwiększenia kapitałów własnych i możliwości rozwoju akcji kredytowej banków.”
Pełna treść raportu jest dostępna na stronach Związku Banków Polskich.
