Bancassurance w projekcie ustawy o kredycie konsumenckim

Artur Zwaliński przypomniał, iż rozwiązania zaproponowane w procedowanym obecnie projekcie w dużej mierze odzwierciedlają zapisy dyrektywy, będąc efektem maksymalnej harmonizacji prawa w UE.

Punkt wyjścia stanowią cele unijnej dyrektywy: ochrona przed nadmiernym zadłużeniem oraz zapewnienie pełnych i rzetelnych informacji o zobowiązaniach. Z tego wynika konstrukcja wielu obowiązków informacyjnych oraz ograniczeń w łączeniu kredytu z innymi usługami finansowymi.

Polisa ubezpieczeniowa ma nie być częścią produktu bankowego

Artur Zwaliński wyraźnie podkreślał, iż w myśl nowych regulacji polisa ubezpieczeniowa powinna być traktowana jako odrębna usługa, a nie część produktu bankowego. To nowość w stosunku do dotychczasowego prawa unijnego, które co do zasady nie regulowało tego obszaru.

Równocześnie nowa dyrektywa w sprawie kredytu konsumenckiego kontynuuje dotychczasową linię, uznającą koszt polisy za element pozaodsetkowych kosztów kredytu. Nowe przepisy rozdzielają twardo „sprzedaż wiązaną” i „sprzedaż łączoną”, dopuszczając jedynie tę drugą opcję, w której kredytodawca nie wymaga od swego klienta zakupu produktu ubezpieczeniowego – zaznaczył Artur Zwaliński.

Od tej generalnej reguły istnieje wszakże szczególny wyjątek: państwa członkowskie mogą, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności, zezwolić kredytodawcy na wymaganie posiadania polisy jako zabezpieczenia.

Prawo wyboru i zasada równoważności

Konsument zachowuje prawo do wyboru ubezpieczenia u innego ubezpieczyciela pod warunkiem spełnienia minimalnych wymogów określonych przez kredytodawcę, a zatem nie może w takim przypadku otrzymać gorszych warunków kredytu tylko dlatego, że nie przyjął oferty bancassurance.

„Ubezpieczenie wybrane przez konsumenta […] nie może oznaczać, że konsument dostanie gorsze warunki umowy kredytu niż gdyby skorzystał z oferty bancassurance” – mówił przedstawiciel UOKiK.

Projekt przewiduje również danie konsumentowi niezbędnego czasu na rozważanie podjętej decyzji. Dyrektywa określa, że klient  ma na to minimum trzy dni, a jeśli bank wymaga ubezpieczenia, powinien wyraźnie poinformować o tym terminie oraz o możliwości skorzystania z polisy spoza grupy bankowej (przy zachowaniu jej równoważnego zakresu). Warunki polisy w czasie tego „okresu na porównanie” nie mogą ulec zmianie.

Limit proporcjonalności: suma ubezpieczenia a kwota do spłaty

Polska propozycja doprecyzowuje unijną zasadę proporcjonalności: „suma ubezpieczenia nie powinna być wyższa od całkowitej kwoty do spłaty”.

Jeśli klient chce kupić dodatkową ochronę – może, ale fakt ten nie powinien determinować lepszych warunków kredytowania. Składka ubezpieczeniowa musi być uwzględniana w całkowitym koszcie kredytu oraz odpowiednio wykazana w dokumentacji kredytowej.

„Konsument musi znać koszt umowy ubezpieczenia na tle innych kosztów” – podkreśla Zwaliński. Jeżeli do wcześniejszej spłaty kredytu dochodzi wskutek zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego (świadczenie z polisy), kredytodawcy nie przysługuje prawo do rekompensaty. To rozwiązanie wprost transponuje regulację dyrektywy.

Konkretnie o informowaniu klienta: formularz i „trwały nośnik”

Po stronie kredytodawcy pojawiają się dwa poziomy obowiązków informacyjnych. Po pierwsze – w ujednoliconym formularzu przedkontraktowym trzeba wskazać, czy do uzyskania kredytu niezbędne jest ubezpieczenie i jaki jego rodzaj jest wymagany.

Po drugie – „przed zawarciem umowy o kredyt kredytodawca musi bezpłatnie poinformować konsumenta na trwałym nośniku o minimalnym zakresie ochrony ubezpieczeniowej, możliwości wyboru oraz warunkach” – wylicza UOKiK. Te informacje powinny być też widoczne w sekcji kosztów (jako element kosztów dodatkowych).

Co to oznacza w praktyce?

Podsumowując, zaproponowane zmiany regulacyjne porządkują i wzmacniają pozycję konsumenta w procesie sprzedaży.

Banki, pośrednicy i ubezpieczyciele będą musieli zadbać o równe traktowanie klientów niezależnie od wyboru polisy, pełną transparentność kosztów oraz operacyjne wdrożenie okresu na porównanie ofert.

Jak zaznaczył Artur Zwaliński, większość propozycji stanowi w gruncie rzeczy transpozycją rozwiązań dyrektywy – a więc obowiązków, które i tak wynikają z prawa UE.

Partnerami merytorycznymi tegorocznej edycji konferencji są Kancelaria Prawna Czublun i Wspólnicy oraz Sollers Consulting.