Najnowsze wydanie miesięcznika BANK 
Kredyt konsumencki rośnie, szkodowość jest niewysoka i sytuacja na tym rynku wygląda bardzo obiecująco i perspektywicznie. Bankowcy zastanawiają się jednak na ile dobrą koniunkturę może popsuć transpozycja nowelizacji dyrektywy o kredycie konsumenckim CCD 2. Mają obawy, że nowe przepisy mogą spowodować, że narzędzia cyfrowe, które banki wprowadziły by ułatwić kredytowanie konsumentów trzeba będzie odłożyć do lamusa.
Po latach, kiedy akcja kredytowa banków była słaba, sektor się kurczył, banki spychane były na margines, do świadomości władz publicznych i biznesu doszedł fakt, że bez finansowania banków gospodarka sobie nie poradzi. Czy są one w takim razie gotowe, żeby sprostać jej potrzebom rozwojowym i strategicznym? Strategiczne potrzeby polskiej gospodarki to wielkie projekty energetyczne, finansowanie innowacyjności, a teraz dochodzi do tego obronność.
Model rozwoju gospodarczego Polski od dekady oparty jest na konsumpcji zasilanej licznymi transferami publicznymi. Równocześnie udział inwestycji w polskim PKB należy od lat do najniższych w Unii. Wszystko to dzieje się w obliczu szybkiego starzenia się społeczeństwa i ubytku pracujących. To się musi zmienić, bo zanim minie kolejna dekada – zabraknie chleba. Pocieszające jest to, że politycy zdają się już to rozumieć.
Ryzyko geopolityczne, wynikające m.in. z inwazji Rosji na Ukrainę, wciąż dominuje w krajobrazie otoczenia, w którym działają banki. Stało się zjawiskiem długoterminowym i ewoluuje. Jego nowym aspektem może stać się światowy wyścig na rozluźnienie zasad ostrożnościowych, co może skończyć się katastrofalnie – mówi profesor SGH dr hab. Kamil Liberadzki, dyrektor Departamentu Analiz Gospodarczych i Ryzyka w Europejskim Urzędzie Nadzoru Bankowego (EBA). Rozmawiał z nim Jacek Ramotowski.
Sztuczna inteligencja obiecuje biznesowi ogromne korzyści,
biznes zaś chce po nie sięgnąć. Daje też ona wielką wiedzę i władzę.
Jak z nich korzystać, żeby służyć dobru, a nie złu?
Choć Polacy zaczęli dbać o swoje zdrowie po pandemii, mało uwagi skupiają na zdrowiu finansowym. Gospodarstwa domowe wciąż mają niską stopę oszczędności, gromadzą środki w mało efektywny sposób, niewiele osób inwestuje, stosunkowo niski odsetek wykazuje się motywem przezornościowym przy podejmowaniu decyzji finansowych. Z badania, zrealizowanego pod kierownictwem dr hab. Katarzyny Sekścińskiej wynika, że 72% naszych rodaków odczuwa potrzebę pogłębienia wiedzy finansowej, ale nie wie, jak się do tego zabrać. Czy można to zmienić?
Na przedsiębiorców spadnie deszcz pieniędzy. Bank Pekao uruchomi dla nich w lutym ’25 preferencyjne kredyty, których łączna wartość może wynieść nawet 1,25 mld zł dzięki gwarancjom programu InvestEU dostarczonym za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Pekao i EFI podpisały 22 stycznia 2025 r. umowę, która umożliwia objęcie gwarancjami do 80 proc. kredytu udzielonego przez Bank.
Globalizacja i światowy handel będą hamować jeszcze bardziej gwałtownie, podziały na wrogie bloki staną się głębsze, światowy wzrost gospodarczy zwolni, a zmiany klimatyczne przyspieszą. W USA wzrost też spowolni, największą gospodarkę świata zapewne czeka recydywa inflacji, którą – być może – będzie eksportować. Takie będą skutki rządów Donalda Trumpa, o ile jako prezydent spełni swoje zapowiedzi: jest mało prawdopodobne, że Ameryka będzie znowu wielka, a przegrać mogą wszyscy.
Banki konkurują między sobą jakością obsługi klientów. Czy jednak wszystkich w równym stopniu? Z raportu „Dostępność usług bankowych dla konsumentów o szczególnych potrzebach w świetle nowych wymogów prawnych” wynika, że nie wszystkie instytucje są równie dobrze przygotowane do świadczenia usług osobom z niepełnosprawnościami oraz seniorom. Tymczasem prawo, wchodzące w życie już od czerwca, stawia bankom daleko idące wymagania w tym zakresie.
Rynek finansów konsumenckich rośnie. W mijającym roku po raz pierwszy od lat nie wstrząsnęły nim regulacje, które – jak bywało w przeszłości – dramatycznie zmieniały pole gry. Rozwojowi rynku w najbliższych latach będą sprzyjać technologie i rosnący sektor e-commerce. Uczestnicy odbywającego się od 20 lat Kongresu Consumer Finance wyrażali przekonanie, że obecne otoczenie sprzyja rynkowi. Dyskutowali o biznesie, szansach i zagrożeniach dla sektora, regulacjach i potrzebie wprowadzania dobrych praktyk.
Sztuczna inteligencja rozwija się spontanicznie, a nie według a priori przyjętych założeń prawodawcy, natomiast europejski AI Act wychodzi trochę z założenia, żeby uregulować niemal wszystkie sfery z nią związane. Pozostawianie pewnych spraw niedoregulowanych miałoby swoje zalety, ponieważ nie hamowałoby jej rozwoju. Banki nie powinny czekać, aż prawo zostanie w Polsce
transponowane, korzystać ze sztucznej inteligencji w sposób ostrożny, ze świadomością regulacji,
które przed AI Act dotykały tej materii. Skoro poradziły sobie z RODO, są w stanie zarządzić
także tym nowym ryzykiem – mówi dr hab. Krzysztof Koźmiński, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, radca prawny, partner zarządzający w kancelarii Jabłoński Koźmiński i Wspólnicy. Rozmawiał z nim Jacek Ramotowski.
Znakomite wyniki polskiego sektora bankowego w tym roku nie mogą przesłonić potencjału zagrożeń, jakie mogłyby się zmaterializować w przyszłości. Pierwsze z nich wynika z faktu, że polski sektor jest mały w relacji do gospodarki i turbulencje gospodarcze mogłyby bankom mocno zaszkodzić. Drugie spowodowane jest silnym uzależnieniem wyników od marży odsetkowej, gdy obniżki stóp rysują się na horyzoncie – zwracają uwagę autorzy raportu „Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w II kwartale 2024 roku”.
Dyrektywa PSD2 rozpoczęła proces budowy otwartej infrastruktury płatniczej, stymulując innowacyjność na rynku płatności. Kto zyskał, a kto stracił na jej implementacji?
Na ile PSD2 zmieniła rynek płatności, i jak jej wprowadzenie przełożyło się na strategie banków,
ich modele biznesowe, a także postawy i potrzeby klientów? Analizę tych wątków znajdziemy w raporcie zatytułowanym „Rozwój otwartej bankowości i rozwiązań PayTech w Polsce – strategie
sektora, preferencje konsumentów i stan wdrożenia infrastruktury otwartych danych”.
Deweloperzy nie ukrywają, że po niebotycznych wzrostach w minionym roku oczekują dalszego wzrostu cen mieszkań także w ciągu najbliższych pięciu lat. Czy coś może zatrzymać galopadę cen i coraz mniejszą dostępność lokali? Polityka państwa wobec budownictwa mieszkaniowego powinna zostać wreszcie ustabilizowana. Kluczowy wpływ na koszty inwestycji i ostateczną cenę mieszkań ma polityka samorządów, które powinny na poważnie potraktować czynszowe budownictwo mieszkaniowe.
Polska wystawia się na przypadkowy przebieg procesów migracyjnych, nie mając strategii migracyjnej. Potrzebujemy takiej strategii i polityki w odpowiedzi na niekorzystne zmiany demograficzne, pojawiające się po raz pierwszy od stuleci dodatnie saldo migracji oraz powstały rynek pracownika. Celem tej polityki nie może być jednak zapewnienie przedsiębiorstwom dostępu do taniej pracy. Ten stary model budowania przewagi konkurencyjnej już się wyczerpał i próba replikowania go dzięki polityce imigracyjnej może przynieść również szkody – mówi dr Stanisław Kluza, były minister finansów, pracownik w Instytucie Statystyki i Demografii SGH oraz prezes Instytutu QUANT TANK. Rozmawiał z nim Jacek Ramotowski.
W tym i przyszłym roku banki osiągną rekordowe nominalnie zyski, ale ich pozycja kapitałowa jest gorsza niż 10 lat temu. Sektor ugina się pod nadmiarem płynności, ale akcja kredytowa rośnie bardzo wolno. Gospodarka co prawda przyspieszyła, ale przedsiębiorstwa wcale nie zaczęły cyklu inwestycyjnego i nie starają się o kredyt. To niektóre z paradoksów, jakie wyjaśniają autorzy raportu „Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w I kwartale 2024 r”.
Globalne potęgi prężą muskuły swoich sportowców. Choć organizatorzy Igrzysk Olimpijskich w Paryżu bardzo starali się odstawić do kąta ten wymiar rywalizacji, co najmniej od 2008 r.,
czyli olimpiady w Pekinie, trwa nowy wyścig sportowych zbrojeń. Paradoksalnie, jeśli przyjrzeć się dobrze statystykom, w wyścigu tym zwyciężają nie USA czy Chiny, lecz Unia Europejska.
Czy sport świadczy o tym, jaki Unia ma potencjał?
O zakończonym planie naprawczym i o nowej strategii Banku Millennium mówi Joao Bras Jorge prezes zarządu Banku Millennium w wywiadzie udzielonym Jackowi Ramotowskiemu. Prezentujemy fragment tej rozmowy, która w całości jest dostępna w Miesięczniku Finansowym BANK.
„Nie ma miejsca, gdzie trwałyby prace nad strategią gospodarczą dla Polski, gdzie są wprowadzane mechanizmy koordynacyjne, nie ma ośrodka projektowania polityki gospodarczej” – mówi prof. Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit, Fundacji GAP, były wicepremier, były członek Rady Polityki Pieniężnej w rozmowie z Jackiem Ramotowskim w najnowszym nr Miesięcznika Finansowego BANK.
Skupienie się na innowacyjności, aspiracje do bycia najlepszym bankiem dla konsumentów oraz – nowość – także najlepszym bankiem dla firm – będą należeć do centralnych punktów nowej strategii na kolejne cztery lata, którą Bank Millennium ogłosi w październiku. Przedsiębiorstwa muszą zacząć inwestować i reinwestować zyski. Pracownicy nie powinni bać się sztucznej inteligencji, ale firmy muszą nauczyć ich z niej korzystać – mówi jego prezes Joao Bras Jorge. Rozmawiał z nim Jacek Ramotowski.
Recesja w przemyśle powoduje obawy o spadek jego konkurencyjności. Sygnały osłabienia eksportu, niższa dynamika produktywności, droga energia, osłabiony mechanizm rynkowy
– to niektóre elementy skomplikowanej mozaiki zagrożeń wymagające strategicznego podejścia i dobrze zaprojektowanego programu. Prof. Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit, Fundacji GAP, były wicepremier, były członek Rady Polityki Pieniężnej, oczekuje od rządu, że przedstawi strategię gospodarczą, program konsolidacji finansów publicznych, program energetyczny, zacznie dyskusję o poprawie produktywności. Rozmawiał z nim Jacek Ramotowski.
Sztuczna inteligencja i jej wykorzystanie w bankowości to czyste złoto – wynika z dotychczasowych, często już zaawansowanych doświadczeń polskich banków. Ale są dwie przeszkody. Pierwsza – ludzie odnoszą się do niej z nieufnością. Druga – bankowcy obawiają się, że legislatorzy uchwalą prawo, w którym będzie mnóstwo pułapek i potrzasków. A Unia ogłosiła właśnie fundamentalny AI Act. Jak stawić czoła tym wyzwaniom – doradzają prawnicy, autorzy raportu „Aktualne wyzwania prawne związane z zastosowaniem sztucznej inteligencji w polskim sektorze bankowym”.
Na czym polegał demontaż systemu bankowego pisze w najnowszym numerze Miesięcznika Finansowego BANK Jacek Ramotowski. Prezentujemy końcowy fragment jego artykułu, w którym autor wskazuje na dalekosiężne skutki wprowadzenia w Polsce podatku bankowego.
Zewnętrzne obciążenia banków spychające w dół ich rentowność i utrudniające akumulację kapitału, a co za tym idzie – potencjał wzrostowy, to nie jedyny problem polskiego sektora. Być może ważniejsze jest dysfunkcjonalne otoczenie instytucjonalne oraz miejsce w systemie ekonomicznym państwa, które w ciągu minionych ośmiu lat rządom PiS udało się radykalnie zmienić. Ten toksyczny koktajl mógł doprowadzić do demontażu polskiego systemu bankowego, a w konsekwencji – zmieć ustrój gospodarczy państwa.
Państwa, w których wzrost płac jest nieokiełznany, będą miały kłopoty z poskromieniem inflacji – twierdzą tuzy światowej ekonomii: Ben Bernanke i Olivier Blanchard. Walka z inflacją weszła w fazę ostatniej mili. Czy uda się ją obniżyć do celu banków centralnych, zadecydują teraz rynek pracy oraz inflacja płacowa. Tam, gdzie ta ostatnia jest wysoka, nie obędzie się bez spowolnienia aktywności gospodarczej i wzrostu bezrobocia.
Polski sektor bankowy jest za mały, by finansować wielkie projekty inwestycyjne, jakich potrzebuje nasz kraj, a sytuacja w tej sferze pogarsza się co roku. Kapitały banków są adekwatne przy braku popytu na kredyt, mogą zatem okazać się niewystarczające, jeśli na rynku dojdzie do ożywienia.
Procesy administracyjne są trudne, budzą wątpliwości, bywają dla ludzi niezrozumiałe w przeciwieństwie do wielu intuicyjnych usług komercyjnych. O tym, jak postępuje cyfryzacja polskiego państwa, z jakimi dylematami się mierzy i na jakie napotyka trudności, mówi Karolina Matysiak, dyrektorka ds. rozwoju usług płatniczych w Centralnym Ośrodku Informatyki. Rozmawiał z nią Jacek Ramotowski.
Banki centralne od dekady pracują nad wprowadzeniem swoich walut w postaci cyfrowej. Europejski Bank Centralny po pandemii mocno przyspieszył z cyfrowym euro. Stworzył projekt przewidujący, że waluta w tej postaci trafi pod strzechy. Raport „Droga do cyfrowego euro – bieżące propozycje i ocena ich konsekwencji” analizuje blaski i cienie wstępnej jeszcze koncepcji EBC.
Niska stopa oszczędności gospodarstw domowych pogarsza długoterminowe perspektywy rozwoju polskiej gospodarki. Choć banki mają wysoką nadpłynność i niską relację kredytów do depozytów, udział tych ostatnich w polskim PKB spada. Raport naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego „Kierunki ewolucji depozytów bankowych i ich przyszła rola w rozwoju polskiego sektora bankowego” wyjaśnia, dlaczego oprocentowanie depozytów nie nadąża za inflacją, kreśli przyszłe scenariusze dla banków i deponentów i prezentuje kilka ważnych rekomendacji dla polityki instytucji finansowych i polityki publicznej.
Dochody polskich samorządów całkowicie zależą od władzy centralnej, co w zasadzie odbiera im autonomię. Potrzebują bowiem własnych stabilnych zasobów, wystarczających do realizacji bieżących zadań i inwestycji. Funkcjonalne rozdzielenie zadań i dochodów centrum i samorządów mogłyby pomóc całej Polsce znaleźć nowe rozwojowe impulsy. O tym, jak je efektywnie rozdzielić, powiedział Maciej Bukowski, prezes ośrodka badawczego WiseEuropa, w rozmowie z Jackiem Ramotowskim.