Papiery dłużne: Instrumenty finansowania przedsiębiorstw i JST

Zbigniew R. Wierzbicki

Ostatnio coraz częściej mówi się też i pisze także o bankowych papierach wartościowych. A choć rynek nieskarbowych papierów dłużnych w Polsce dobrze się rozwija, to jednak ten instrument finansowy – mimo wielu jego zalet – nie cieszy się wystarczającym zainteresowaniem.

Większość menedżerów przedsiębiorstw, samorządów i banków w Polsce zapytana o miejsce papierów dłużnych w strategii ich podmiotu odpowie zapewne, że jest to bardzo ważny instrument zarówno z punktu widzenia strategii zarządzania pasywami, jak i aktywami. Jednakże często dodadzą oni komentarz, że jest to może dobry instrument, ale pracochłonny i nie do końca znane są jego aspekty podatkowe, że czasami jest droższy od konkretnego kredytu, że część pracowników dopiero poznaje te instrumenty, że rynek wtórny jest mało płynny itd. Nadto zauważalne są istotne różnice w sposobach i zakresach ich wykorzystywania przez poszczególne grupy podmiotów korporacyjnych i komunalnych.

Wynika to zarówno z tradycji, bo banki i przedsiębiorstwa nawiązujące do filozofii anglosaskiego modelu prowadzenia biznesu, bądź podmioty, których kadry kierownicze lepiej znają specyfikę anglosaskiego modelu rynków finansowych, częściej rozumieją potrzebę zróżnicowanego zakresu wykorzystywania papierów dłużnych. Natomiast podmioty mające rodowód kontynentalny są z zasady bardziej ostrożne i wstrzemięźliwe w odniesieniu do nieskarbowych papierów dłużnych NSPD, preferując za to relatywnie duży udział klasycznych kredytów bankowych w swoich źródłach zewnętrznego zasilania pieniądzem pożyczkowym. Po stronie swoich aktywów przedsiębiorstwa, a ostatnio szczególnie banki – z przyczyn podatkowych – preferują skarbowe papiery dłużne SPD, zwłaszcza obligacje skarbowe OS1.

Praktyka i analiza rozwoju wielu innych krajów UE, a także krajów pozaeuropejskich OECD, podpowiada nam, że analiza sposobów podejścia przedsiębiorstw, JST, banków komercyjnych i spółdzielczych do nieskarbowych papierów dłużnych wskazuje m.in. na poziom rozwoju oraz zaawansowania gospodarki danego kraju odnośnie wykorzystywania rynków finansowych. Interesujący jest przykład polskiej gospodarki, która w procesie rozwoju rynków i instrumentów finansowych przebyła w latach 1990-2017 kilka charakterystycznych etapów rozwoju, zbliżając się stopniowo do grupy państw, których instytucje finansowe i ich klienci – czyli przedsiębiorstwa i samorządy – są skłonne coraz aktywniej wykorzystywać nieskarbowe papiery dłużne.

Rynek nieskarbowych papierów dłużnych w Polsce

Na koniec 2016 r. wartość czynnych wyemitowanych w XXI w. emisji nieskarbowych papierów dłużnych wyniosła ponad 139 mld zł. Taka jest skala finansowania, przy wykorzystaniu tych instrumentów, sektora korporacyjnego, bankowego i komunalnego. Przy czym krótkoterminowe papiery dłużne, czyli najmniejszy segment tego rynku, to ok. 13,8 mld zł, obligacje komunalne (emitowane przez JST) osiągnęły wartość 19,9 mld zł, a bankowe papiery dłużne – 36,5 mld zł. Największym segmentem rynku NSPD są natomiast obligacje przedsiębiorstw, których wartość wyniosła prawie 69 mld zł.

Rosnąca rola papierów

Przedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialnego JST mają wiele możliwości zewnętrznego finansowania tak swoich bieżących potrzeb, jak i rozwoju. Mogą korzystać m.in. z kredytów bankowych, pożyczek od innych podmiotów, leasingu czy faktoringu. Stopniowo w polskiej gospodarce coraz częściej wykorzystywanym instrumentem stają się papiery dłużne emitowane w dwóch podstawowych formach – obligacji bądź krótkoterminowych papierów dłużnych (commercial papers), choć w ostatnich latach część przedsiębiorstw i banków o nich zapomina. Trzeba też pamiętać, że na polskim rynku finansowym istotne znaczenie odgrywają skarbowe papiery dłużne, będące instrumentem finansowania zobowiązań Skarbu Państwa (obligacje skarbowe i bony skarbowe), a także papiery dłużne emitowane przez bank centralny, czyli bony pieniężne NBP. Z tym, że papiery skarbowe i bony pieniężne NBP podlegają odrębnym regulacjom w porównaniu z innymi rodzajami papierów dłużnych.

Wybrane podstawowe rodzaje papieró...

Artykuł jest płatny. Aby uzyskać dostęp można:

• zalogować się na swoje konto, jeśli wcześniej dokonano zakupu (w tym prenumeraty),
• wykupić dostęp do pojedynczego artykułu: SMS, cena 5 zł netto (6,15 zł brutto) - kup artykuł
• wykupić dostęp do całego wydania pisma, w którym jest ten artykuł: SMS, cena 19 zł netto (23,37 zł brutto) - kup całe wydanie,
• zaprenumerować pismo, aby uzyskać dostęp do wydań bieżących i wszystkich archiwalnych: wejdź na BANK.pl/sklep.

Uwaga:

• zalogowanym użytkownikom, podczas wpisywania kodu, zakup zostanie przypisany i zapamiętany do wykorzystania w przyszłości,
• wpisanie kodu bez zalogowania spowoduje przyznanie uprawnień dostępu do artykułu/wydania na 24 godziny (lub krócej w przypadku wyczyszczenia plików Cookies).

Komunikat dla uczestników Programu Wiedza online:

• bezpłatny dostęp do artykułu wymaga zalogowania się na konto typu BANKOWIEC, STUDENT lub NAUCZYCIEL AKADEMICKI