Inwestycje alternatywne: Unikalne minerały

Jan Mazurek

W dzisiejszych czasach kamienie szlachetne, oprócz przemysłu jubilerskiego, znajdują zastosowania w nowoczesnych technologiach. Są one też wartym uwagi aktywem dla inwestycji alternatywnych. W handlu kamieniami uczestniczą wyspecjalizowane firmy, gwarantujące kupującym i sprzedającym bezpieczeństwo transakcji i rozliczeń. Funkcjonuje też czarny rynek, łamiący prawo lokalne i międzynarodowe.

Do kamieni szlachetnych zalicza się następujące minerały: diament, rubin, szmaragd, szafir, chryzoberyl i opal szlachetny. Kamienie mniej efektowne, o mniejszej twardości i trwałości, występujące częściej w przyrodzie, są określane mianem półszlachetnych. Należą do nich w szczególności: topaz, granat, akwamaryn, chryzolit, turkus, cyrkon, turmalin, hiacynt, spinel, ametyst, kryształ górski, morion.

Cechą łączącą te minerały jest rzadkość ich występowania w przyrodzie, co czyni je unikatowymi.

Pomimo zmian społecznych i politycznych, jakie zaszły w ciągu wieków, nie ubyło kamieniom szlachetnym ich wartości wewnętrznej. Ich ceny opierają się fluktuacjom notowań akcji, kursów walut czy stóp procentowych. Można je uznać za uniwersalną, ponadnarodową walutę, bowiem bez względu na szerokość geograficzną ich postrzeganie jest jednakowe. Od lat ceny kamieni szlachetnych znajdują się w trendzie wzrostowym, co wynika z rosnącego popytu i nienadążającej za nim podaży, a ta zależy od zasobów, które są coraz trudniej dostępne. Dziś nastały dobre czasy dla kamieni szlachetnych, gdyż wiele społeczeństw bogaci się w tempie, jak nigdy w przeszłości.

Na popyt wpływa też niepewna sytuacja ekonomiczna na świecie. Kamienie te stanowią „bezpieczną przystań” dla kapitału na trudne czasy.

Nieprzemijająca wartość kamieni szlachetnych pozwala na przetrwanie podczas wojen, rewolucji czy kryzysów ekonomicznych. Dają więc one możliwość lokowania kapitału bez względu na okoliczności. Kamienie szlachetne mogą stanowić przedmiot darowizny czy dziedziczenia jako część rodowego majątku. Niekwestionowanym królem kamieni szlachetnych jest diament. Po obróbce wydobywającej z niego wewnętrzne piękno jest nazywany brylantem.

Nadzwyczajny kamień szlachetny

Diament jest to odmiana alotropowa węgla, wykrystalizowana w układzie regularnym, w kształcie ośmiościanu, dwunastościanu lub dwudziestoczterościanu. Jest to najcenniejszy kamień szlachetny. Powstał w iście piekielnych warunkach: pod ciśnieniem 50 ton/cm2 oraz w temperaturze ponad 1300°C, panujących na wielkich głębokościach. Wykrystalizowane w układzie regularnym struktury węgla utworzyły najtwardszy minerał w przyrodzie. Marilyn Monroe uważała diamenty za najlepszych przyjaciół kobiet. Czy tylko kobiet? – może dziś zapytać niejeden inwestor. Najwięcej tych kamieni pochodzi z Afryki. Istnieje też synteza przemysłowa, która w dalszym ciągu jest wysoce kosztowna. Stąd w znacznej ilości trafiają syntetyczne diamenty do nowoczesnej techniki, także do jubilerów.

Najwyższej jakości diamenty są pozyskiwane w Angoli, Namibii i Rosji. Dobre jakościowo diamenty znajdują się również w Afryce Południowej, Botswanie, Chinach i Sierra Leone. Największą kopalnią diamentów jest De Beers. Firma ta odgrywa dużą rolę rynku diamentów w świecie, wywierając znaczny wpływ na ich ceny.

Inwestycje w diamenty

Inwestowanie w diamenty jest wielką sztuką. Niezbędna jest odpowiednia wiedza, rozsądek oraz ostrożność. Cena każdego kamienia zależy od jego indywidualnych cech. Nie bacząc na koniunkturę w gospodarce i rynkach finansowych, można kupować surowe kamienie i poddawać obróbce, przez co zwiększają swą pierwotną wartość.

Wartość brylantów zależy od czterech czynników: masy, barwy, czystość, cięcia i szlifu – powszechnie określane z języka angielskiego mianem „4C” (carat, colour, clarity, cut).

Carat (masa w karatach). Wartość diamentów wzrasta nieproporcjonalnie do masy. Na przykład cena jednostkowa za karat (1 ct = 0,2 g) bezbarwnego, czystego brylantu ze szlifem okrągłym o całkowitej masie 1 ct wynosi 15 tys. USD, natomiast cena jednostkowa brylantu o takich samych cechach lecz o masie 3 ct kształtuje się już na poziomie 40 tys. USD. Zatem cały brylant 3-karatowy jest już wart 120 tys. USD.

Colour (kolor). Kolory brylantów są oznaczane literami alfabetu od D do Z, rozpoczynając od idealnie bezbarwnej do największego nasycenia kolorem, najczęściej żółtym. Diamenty mogą być również o innych kolorach (różowy, niebieski, zielony, brązowy itp.). Najcenniejsze są diamenty bezbarwne.

Clarity (czystość). Idealnie czyste diamenty w przyrodzie to rzadkość. Tworzenie się struktury diamentu nie następowało w warunkach laboratoryjnych. lecz w środowisku naturalnym. Stąd domieszki minerałów w postaci wtrąceń widocznych gołym okiem lub pod szkłem powiększających są obecne w większości wydobytych z ziemi diamentów. Czystość diamentów oznacza się symbolami (rozpoczynając od najczystszego): FL, IF, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, I1, I2, I3.

Cut (cięcie, szlifowanie). Surowe diamenty podlegają obróbce, polegającej na ich cięciu i szlifowaniu. Wymagane są tu wysokie umiejętności szlifierza, co pozwala na wydobycie z nich życia, żaru i ognia. Dzięki wewnętrznemu odbiciu promieni świetlnych można zobaczyć efekty w postaci tęczy kolorów.

Najpiękniejszy i najdroższy jest szlif okrągły (brylantowy), posiada on 57 fasetek i taflę.

Inne popularne szlify to: marquise, oval, emerald, pear shape, princess, trillion.

Opłacalność inwestycji

Stopa zwrotu z inwestycji w diamenty może być wysoka, w szczególności jeżeli zostanie zakupiony kamień surowy, a następnie poddany cięciu i szlifowaniu. Kupując surowy diament z przeznaczeniem do obróbki, należy liczyć się ze znacznymi odpadami podczas cięcia i szlifowania. Mogą one stanowić nawet 2/3 pierwotnej wagi.

Światową stolicą diamentów jest Antwerpia, gdzie jest szlifowana ponad połowa wszystkich diamentów świata. W czołówce jest też Izrael, Stany Zjednoczone i Indie.

W tych ośrodkach funkcjonuje wiele profesjonalnych giełd.

Polski inwestor może skorzystać z pośrednictwa akredytowanego członka takiej giełdy. Zawieranie transakcji poprzez giełdę jest najbardziej bezpieczne. Brylanty można również kupić w Mennicy Polskiej, a także w wielu specjalistycznych sklepach.

Popularnym źródłem informacji o aktualnych cenach diamentów jest cennik Rapaport Diamond Report. Ponadto na swych stronach internetowych wielu sprzedawców zamieszcza interaktywne kalkulatory pozwalające oszacować wstępnie wartość brylantu.

Ryzyko inwestycyjne

Inwestycje w diamenty są obarczone ryzykiem inwestycyjnym. Należy więc być przygotowanym na koszty profesjonalnej pomocy.

Subiektywność wyceny. Wycena wartości kamienia szlachetnego jest niezwykle trudna i obarczona możliwością popełnienia błędu. Każdy kamień posiada indywidualne cechy fizyko-chemiczne i kształt nadany przez szlifierza. Kupując wartościowy kamień, najlepiej skonsultować się z kilkoma rzeczoznawcami. W przeciwieństwie do złota, nie ma jednolitego systemu kwotowania cen kamieni szlachetnych.

Brak płynności rynku. Rynek kamieni szlachetnych jest zdecydowanie mniej płynny niż rynek finansowy, towarowy czy nieruchomości. Należy się liczyć, że inwestycja może okazać się dłuższa niż planowano, zanim znajdzie się odpowiedni nabywca. W okresach niepewności, gdy każdy chce kupić jak najtaniej i sprzedać jak najdrożej, to rozpiętość między ceną kupna i sprzedaży może być bardzo duża.

Możliwość zniszczenia podczas obróbki. Podczas operacji obróbki dochodzi czasami do uszkodzenia kamienia. Niewłaściwy kąt cięcia lub błąd w identyfikacji wewnętrznych naprężeń surowego diamentu mogą być przyczyną jego rozpadu na wiele, niskiej wartości, kawałków.

Oszustwa. Kupując klejnot, trudno jest z całą pewnością stwierdzić, co się faktycznie kupuje. Wymaga to pomocy specjalisty w tej dziedzinie – gemmologa. Przekazując do obróbki surowy kamień, należy uwzględnić również ryzyko jego podmiany na kamień o niższej jakości. Dlatego też, wybierając szlifierza, należy sprawdzić jego reputację. Nie jest rozsądne ufać zapewnieniom sprzedawcy surowego diamentu, że oferowany nam kamień będzie po obróbce krystalicznie czysty. Wiele inkluzji można zobaczyć podczas szlifowania i tylko pod szkłem powiększającym.

Na rynku istnieje wiele substytutów kamieni szlachetnych. Ponadto można natknąć się na kamienie pochodzące z kradzieży lub nielegalnego obrotu.

Sposobem na zabezpieczenie się przed błędem lub oszustwem jest skorzystanie z pomocy rzeczoznawcy oraz zawieranie transakcji poprzez licencjonowanego pośrednika. Każdy legalnie sprzedawany kamień posiada certyfikat autentyczności. Wśród wielu instytucji certyfikujących godnymi zaufania są: Gemological Institute of America (GIA) oraz International Gemological Institute (IGI).