Życie po życiu: Suwak logarytmiczny

Jerzy Cichowicz

Pokolenie inżynierów, którzy w trakcie studiów oraz pracy za­wodowej używali suwaków loga­rytmicznych, odeszło na emeryturę lub już ostatecznie. Suwak, dzięki wykorzy­staniu właściwości skali logarytmicznej, pozwala sprowadzić wiele działań do prostych operacji na odcinkach przesu­wających się względem siebie części. Od tej możliwości przesuwania pochodzi nazwa przyrządu (patrz fot. 1).

FOTOGRAFIA 1. Widok fragmentu suwaka logarytmicznego firmy Faber-Castell.

Przedstawiony na fotografii su­wak logarytmiczny był przed laty nie­odłącznym atrybutem inżynierskiego wykształcenia. Dzięki odpowiednim skalom zastępował wszelkie tablice wartości funkcji trygonometrycz­nych oraz logarytmów o podstawie naturalnej i dziesiętnej. Bez wdawa­nia się w szczegóły, suwak był uni­wersalnym przyrządem do szybkich, ale przybliżonych obliczeń inżynier­skich. Można było je wykonać w każ­dych warunkach: na placu budowy, w hali produkcyjnej, w doku stoczni. Te obliczenia pozwalały w tamtych czasach podejmować szybkie decyzje. Ale trzeba było dysponować grun­towną wiedzą inżynierską, stojącą za wykorzystywanymi wzorami ob­liczeń, doskonale radzić sobie z po­zycjonowaniem przecinka w wyniku oraz jednostkami, w których był on wyrażony. W pewnym sensie trze­ba było z góry znać wynik obliczeń, a przynajmniej rząd jego wielkości. Dokonując obliczeń, inżynier wie­dział dokładnie, czego potrzebuje. Wykonywał pomiary, znał prawa rządzące kontrolowanym proce­sem, współczynniki określające zależności matematyczne w stoso­wanych wzorach, a także metody ich przekształceń. Pozwalało to na realną kontrolę technicznych para­metrów.

Dzisiaj większość tych kompe­tencji jest w takiej bezpośredniej bliskości produkcji niepotrzebna. Zmieniły się systemy zarządzania procesem projektowania i produk­cji, co w rezultacie całkowicie wy­eliminowało suwaki logarytmiczne z gry, także wielofunkcyjne kalku­latory. Dzisiaj prawie każdy posia­da telefon komórkowy o możliwo­ściach potężnego komputera oraz ze stałym dostępem do zasobów internetowych i nieograniczonej ilości programów obliczeniowych, baz danych, dokumentacji itp. Ale nikt nie używa ich do weryfikacji poprawności rozwiązań projek­towych w miejscu ich realizacji. Organizacja pracy uległa istotnej ...