Zagranica: Wielka smuta przez megaregulatora

Gościł Pan na Międzynarodowym Forum Bankowym „Banki Rosji XXI wieku”. Forum to – jedno z największych wydarzeń w rosyjskim środowisku bankowo-finansowym – organizowane jest przez Regionalną Asocjację Banków Rosji przy współpracy z Centralnym Bankiem Rosji (CBR) oraz Bankiem Światowym. Ze względu na rangę spotkania zapewne rosyjscy bankowcy stawili się tam gremialnie. Jaki nastrój panował?PierwszyAkapit

– „Smutnoje wremia”, czyli wielka smuta, krótko mówiąc. A tak na poważnie, w środowisku bankierskim w Rosji zawsze panował optymizm. To ekskluzywna branża i mimo różnych narzekań otoczenie wręcz zazdrości tym, którzy pracują w banku. W dodatku na nastroje w sektorze niekoniecznie muszą wpływać sygnały z otoczenia makro, chociaż cena za baryłkę ropy naftowej na rynkach światowych zawsze była dla rosyjskich finansistów ważna i wpływała na ich nastrój.

A to dziwne, bo przecież ceny ropy naftowej wciąż utrzymują się na bardzo wysokim poziomie. 118 USD w styczniu, 116 obecnie…

– Tak, ale – jak widać – korelacja między nastrojami a ceną baryłki nie jest już tak ścisła. Powodu tych minorowych nastrojów doszukiwałbym się w przykręcaniu śruby regulacyjnej. Niemal wszyscy narzekali na nadzór. Powszechne było oburzenie na brak dialogu.

Właściciele i prezesi niewielkich banków mówili wprost, że nadzór „dużych banków się boi, a małych nie”. Z kolei przedstawiciele dużych banków wyrażali swoje niezadowolenie z powodu wprowadzenia stałych etatowych rezydentów Centralnego Banku Rosji (CBR) w centralach banków systemowo ważnych. Jest ich 20, w przyszłości będzie ich 40. Przy czym nie wiadomo, czy bank w którym będzie siedział ów rezydent nie będzie musiał mu jeszcze wypłacać pensji. Dlatego często mówili: „My rezydenta będziemy mieli etatowo, a więc u nas nadzór będzie przebiegał na bieżąco. Zatem o tym małym banku megaregulator przypomni sobie dopiero wtedy, jak w nim coś się stanie”.

Co bankowcy sądzą o nowej pani prezes Elwirze Nabiulinie? W rosyjskiej prasie wypowiedzi praktycznie nie ma, większość komentatorów mówi o tym, że trudno wyrazić opinię ze względu na krótki czas jej prezesury.

– I w ten sposób wypowiadali się moi rozmówcy. W Rosji raczej nie krytykuje się po nazwiskach. W Polsce nie mamy żadnych barier, otwarta krytyka, chociażby premiera, jest na porządku dziennym. Co prawda tam nikt nie powie o Putinie „Władimir Władymirowicz” (używanie tzw. ot’cziestwa to wyraz szczególnej czci i szacunku – przyp. red.), ale też nikt nie powie „Putin musi odejść”. W kategoriach dobrego żartu odbierane są uwagi, typu: „Putin był wczoraj w Soczi, wyjechał i już się zepsuła pogoda”.

A tak nieoficjalnie… – W prywatnych rozmowach Rosjanie mówią wręcz: „Putin to mąż opatrznościowy Rosji”.

Wróćmy do Nabiuliny…

– Tak jak wspominałem, o niej po prostu nikt nic nie mówi. Trudno jednak nie skojarzyć jej przyjścia ze swoistą „smutą”, jaka zapanowała wśród bankowców. Pośrednio wskazuje to na fakt, że oni się jej po prostu boją. Z drugiej strony trzeba brać pod uwagę specyfikę rosyjską, ich pogodzenie się z losem i bezwarunkowe podporządkowanie władzy.

Taka „sud’ba człowieka” (los człowieka), czy „tisze budiesz, dalsze jediesz” (cicho będziesz, dalej ujedziesz)?

– Zapewne i jedno, i drugie. Podczas forum występował pierwszy zastępca Nabiuliny, odpowiedzialny za nadzór bankowy – Michaił Sukhov. Sala pękała w szwach. Mimo że przemawiał szokującym dla mnie, aroganckim językiem, to wszyscy wsłuchiwali się w każde jego słowo. A on, cytuję: „50 licencji bankom zabierzemy!”, „niech się boją ci, którzy prowadzą »wątpliwe operacje«!”. Zaciekawiony dopytywałem się, o co chodzi. Jeden z konsultantów bankowych stwierdził: „W Rosji jest zupełnie odwrotnie niż w normalnym świecie. Wszędzie pieniądze podlegają kontroli na wejściu do systemu bankowego, a u nas na wyjściu z banku”. Z tego, co zrozumiałem, chodzi o to, aby nie wyprowadzać kapitału z Rosji.

A co z Bazyleą III?

– Dwa lata temu, gdy rozmawiałem z Rosjanami na temat wprowadzenia wymogów Komitetu Bazylejskiego, mówili: my nie jesteśmy zobligowani, ale wszystko przyjmujemy. W trakcie rozmów pojęcia, jakimi operowali, mieściły się w modelu anglosaskiej bankowości. Jakieś niewielkie różnice typu: my mówimy CRD4 (dyrektywa unijna) oni Bazylea III. Wówczas odnosiłem wrażenie, że wszelkie zmiany, jakie zachodzą u nas w prawie bankowym, czy innych regulacjach również dotyczą rosyjskich banków. Teraz, gdy pojawiły się te same hasła, ale nie w kategoriach opisowych, tylko jako zagrożenie, to sobie uświadomiłem, że mam do czynienia z sektorem o wiele mniej dojrzałym niż sądziłem wówczas.

Być może dlatego, że dwa lata temu, gdy u nas pojawiała się groźba kryzysu, nagle miał Pan do czynienia z zadowolonymi bankowcami.

– Tak, prawdopodobnie zadziałał tu taki mechanizm. Co więcej – mylnie sądziłem, że skoro operują tymi samymi hasłami, to i definicja jest ta sama. Tylko że mimo wszystko to nadal ten sam model ...