Zagranica: Szok na Wyspie Afrodyty

Jerzy Szygiel

Postanowienie Eurogrupy (zespół ministrów finansów strefy euro) podjęte wspólnie z przedstawicielami Europejskiego Banku Centralnego (EBC) i Komisji Europejskiej w ów sobotni poranek miało swoją komiczną stronę. Kiedy świat dowiedział się, że wszystkie depozyty poniżej 100 tys. euro będą obcięte o 6,75 proc., a powyżej tej kwoty o 9,9 proc., poruszenie było tak powszechne, że później żaden z ministrów Eurogrupy nie chciał przyznać się do poparcia tego pomysłu. Tylko niemiecki minister Wolfgang Schäuble wyznał bez kompleksów, że „oczywiście” był za – jak się wkrótce okazało proponował podatek nawet 40 proc. (!)…

Pierwszym szokiem była sprzeczność decyzji europejskiej z zasadą gwarancyjnej ochrony depozytów do 100 tys. euro. Eurogrupa potrzebowała dwóch następnych dni, by naprawić błąd – pozostawiła wymaganie podatkowe tylko dla sum powyżej 100 tys., ale to nie uchroniło jej od oskarżeń o ignorancję albo wypuszczanie balona próbnego, straszenie, że w wyjątkowych okolicznościach pewne zasady mogą po prostu wylecieć w powietrze. – Wszyscy Europejczycy zostali wystraszeni. To wielki cios dla całości sektora bankowego – grzmiał ekonomiczny noblista Paul Krugman. Nikogo nie zdziwiły telewizyjne zdjęcia jakiegoś zdesperowanego Cypryjczyka, który zaatakował swój bank buldożerem. Zamknięcie na kilka dni wszystkich cypryjskich banków i giełdy, by uniknąć generalnego panicznego wycofywania wkładów, nie usunęło samej paniki.

W przeddzień decyzji Eurogrupy cypryjska dziura wynosiła prawie 17 mld euro. MFW, EBC i państwa strefy euro zgodziły się ją częściowo zalepić, pożyczając 10 mld – więcej właściwie nie mogły, choć to najmniejszy, wręcz mikroskopijny kredyt w porównaniu do dotychczasowych europejskich planów pomocowych. Większa pożyczka wyniosłaby cypryjski dług ponad ustaloną wcześniej „nieprzekraczalną” granicę 100 proc. PKB w 2020 r. Owe 17 mld to zresztą już prawie 100 proc. cypryjskiego PKB. Oprócz 10 mld należało zebrać jeszcze co najmniej 5,8 mld – stąd pomysł na otaksowanie depozytów. Tak czy inaczej, bez dokapitalizowania banków wyspa stanie na skraju bankructwa.

Jak do tego doszło?

Cypryjska dziura wzięła się ze strat. olbrzymiego jak na gospodarkę wyspy sektora bankowego i deficytu finansów publicznych wywołanego ogólnym kryzysem. Aktywa cypryjskich banków – prawie 70 mld euro – to niemal czterokrotność PKB. Takie zjawisko ...