Wywiad z Cezarym Grabarczykiem: Aktywność obywateli i pomoc państwa

Bożenna Chlabicz: – Jednym z nieodmiennie od lat najważniejszych problemów społecznych w Polsce jest brak mieszkań. Kryzys finansowy spotęgował jego wagę. Które z aspektów związanych z szeroko pojmowanym rynkiem nieruchomości uważa Pan obecnie za najbardziej istotne?

Cezary Grabarczyk: – Na zahamowanie wzrostu w budownictwie mieszkaniowym składa się wiele przyczyn, z których najważniejszą jest przyczyna związana z finansowaniem rynku mieszkaniowego w Polsce, kształtowanego przez dwie główne składowe. Pierwszą jest system finansowania poprzez kredyty oraz inne źródła samych inwestycji mieszkaniowych, drugą zaś finansowanie rynku popytowego na lokale mieszkalne, szczególnie w tym segmencie, który wiąże się z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych. W tej sytuacji można powiedzieć tak: kumulowanie się problemów z obu tych składowych odbija się wprost na reakcjach deweloperów i firm budowlanych, polegających na zaniechaniu uruchamiania nowych inwestycji, albo wręcz zaniechaniu planowania realizacji nowych inwestycji mieszkaniowych w wielkościach typowych dla lat 2006-2008 w latach 2010, 2011 i dalszych. Problemem społecznym wiążącym się z taką sytuacją będzie spadek liczby oddawanych budynków przy jednoczesnym wyhamowaniu pozytywnego trendu zwiększania dostępności lokali mieszkalnych, który miał miejsce jeszcze do końca 2008 roku.

B.Ch.: Które z problemów dotyczących rynku mieszkaniowego najbardziej Pana poruszają i w jakich punktach widzi Pan rolę Ministerstwa Infrastruktury? Jaki rodzaj aktywności w tym zakresie Pan preferuje i przewiduje?

C.G.: Jeżeli chodzi o zagadnienia dotyczące problemów mieszkaniowych, czy też związane z problemami mieszkaniowymi, to istotną aktywnością w zakresie działania Ministra Infrastruktury jest przede wszystkim stworzenie nowych, wynikających również z uwarunkowań rynkowych zasad ochrony lokatorów dla segmentu budownictwa na wynajem, którego obecność w Polsce jest zauważalna, a które dotychczasowym działaniem

Ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie było objęte. Stąd między innymi inicjatywa zmiany Ustawy, a dotycząca tzw. najmu okazjonalnego. Najem ten będzie dawał swobodę zawierania umów idącą znacznie dalej niż dopuszczalne to było w dotychczasowych regulacjach, będąc jednocześnie próbą wydobycia z szarej strefy zasobu mieszkaniowego, ukrytego do tej pory przed rynkiem wynajmu lokali mieszkalnych oraz systemem podatkowym. Drugim problemem jest wsparcie równoległego tworzenia zasobów mieszkaniowych przez gminy, zasobów dotowanych z budżetu państwa, które mają objąć swoim działaniem potrzeby mieszkaniowe osób najuboższych. Mam na myśli lokale socjalne, lokale chronione, ale również miejsca w noclegowniach i domach dla bezdomnych. Trzecim elementem, niezwykle ważnym, który być może w działaniu Ministra Infrastruktury będzie miał priorytetowe znaczenie dla przyszłości polskiego mieszkalnictwa, jest takie wpływanie na budownictwo mieszkaniowe, które będzie powodowało albo natychmiastowe – jak w przypadku programu „Rodzina na swoim” – albo też obarczone pewną inercją czasową zaprogramowaną w ustawie, dochodzenie do własności lokali mieszkalnych przez obywateli, którzy chcieliby angażować swoje własne środki, własną energię, w pozyskiwanie mieszkań na rynku. Niejako w otoczeniu tych działań znajduje się klasyczny rynek inwestycyjny deweloperski, który nie wymaga wzmocnienia ze strony budżetu państwa, ale również realizuje istotne dla rynku mieszkaniowego zadania, w tym oddając do użytku zasoby traktowane jako inwestycyjne.

B.Ch.: Nie wszystkie ze spraw, o których mówimy, znajdują się bezpośrednio w gestii rządu, ale od decyzji i działań Ministerstwa Infrastruktury, jak i innych resortów, sporo zależy. Sztandarowym i po okresie swego rodzaju karencji, sprawdzającym się pomysłem, jest wspomniany przez Pana Ministra program „Rodzina na swoim”. Jak ocenia Pan jego dotychczasową realizację i skuteczność? Jakie zmiany i modyfikacje należy w nim wprowadzić, aby jak najlepiej służył klientom?

C.G.: Program pomocy państwa, znany pod nazwą „Rodzina na swoim”, obejmujący dopłaty do oprocentowania kredytów mieszkaniowych, realizowany na warunkach ustawy z dnia 8 września 2006 r. o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania, z pewnością nie rozwiązuje wszystkich najważniejszych problemów mieszkalnictwa w Polsce. Program ten dotyczy bowiem jednego z segmentów rynku mieszkaniowego, ...