Wywiad w „Banku”: Budujemy system elastyczny i zróżnicowany

Jak w dzisiejszych realiach zdefiniować społeczną odpowiedzialność sektora finansowego?

– Zagadnienie rozumiem całościowo, co oznacza rozłożenie społecznej odpowiedzialności sektora na wiele podmiotów; bank centralny, instytucje nadzorcze, różne banki – poczynając od tych tradycyjnych, uniwersalnych, po inwestycyjne, a także innych uczestników rynku, jak choćby fundusze inwestycyjne. W obecnych realiach sektor finansowy jest ogromną konstrukcją, w ramach której działa wielu powiązanych ze sobą graczy. Istotą zdrowych zachowań wszystkich tych graczy powinna być dbałość o zachowanie równowagi systemu, wszak bank to instytucja zaufania publicznego. Lata 2007-2009, kiedy odnotowaliśmy turbulencje sektora, miały swoje źródło w czasie bezpośrednio po zamachach terrorystycznych w Nowym Jorku, kiedy to polityka FED oparta na niskich nominalnie, a realnie ujemnych stopach procentowych, okazała się błędem rzutującym na kondycję branży i stan całej gospodarki. Ten impuls wywołał zbyt agresywne zachowania dużej części rynków finansowych, które w poszukiwaniu zysków zdecydowały o ryzykownej polityce, kosztem odejścia od tradycyjnych instrumentów – w obliczu niskiej stopy procentowej. Negatywnej roli banków inwestycyjnych w tym procesie nie wyłapał w porę nadzór finansowy. Wielcy gracze podejmowali nierozważne decyzje w przekonaniu, że „zbyt wielki, żeby upaść”, może w każdych okolicznościach liczyć na pomoc państwa. Tymczasem niezależnie od miejsca w systemie, każdy z graczy powinien przejawiać troskę o stabilność całej konstrukcji. Wstrząsy na rynku, w tych okolicznościach podważają poczucie bezpieczeństwa użytkowników systemu, tj. obywateli. Sprawą wielkiego znaczenia są obecne prace nad procedurami kontrolowanej upadłości, co ma dwojakie znaczenie. Bank Lehmann Brothers upadał w sposób niekontrolowany. Musimy być przygotowani na takie sytuacje, by uniknąć poszukiwania rozwiązań ad hoc, lecz posłużyć się gotowymi instrumentami, wypracowanymi „z góry”. Jednocześnie obserwujemy prewencyjne oddziaływanie na wielkie podmioty, które muszą mieć świadomość, że w razie prowadzenia niedostatecznie odpowiedzialnej polityki mogą dobiec kresu jako instytucje.

Dziś wiemy już, jakie działania należy zastosować, by miast wpadać w popłoch zażegnać niebezpieczeństwo. Jednocześnie sama możliwość wdrożenia procedur upadłościowych, wpływa prewencyjnie i dyscyplinująco. Również banki centralne odebrały lekcję. Zgodnie z regułą Taylora, jeżdżącego teraz po świecie z cyklem wykładów, złamanie w latach 2001-2003 zasady utrzymania stóp procentowych w relacji właściwej dla dynamiki gospodarki i poziomu inflacji wywołało kryzys. Używam tego określenia nieprzypadkowo, bo z kryzysem mamy do czynienia wówczas, gdy nie da się kontynuować pewnego rodzaju postępowania czy zachowań! Jak zwykle w sytuacjach kryzysu, terapia, mimo że bolesna, przyniosła oczekiwane efekty. Nie oznacza to jednak wykluczenia możliwości wystąpienia kryzysu na przyszłość – żadne procedury i zapisy prawne tego nie gwarantują.

W niedawnej debacie podczas Gdańskiego Areopagu analizował Pan źródła i społeczne implikacje ubóstwa…

– Generowanie zysków z posiadanego kapitału inaczej wygląda w oczach społeczeństw najzamożniejszych i ich najbogatszych warstw, a inaczej z perspektywy warstw czy całych społeczeństw, które są biedne. Pytaniem, które czeka na odpowiedź jest: na ile oderwanie najbardziej zamożnych obywateli od realiów dnia codziennego destabilizuje całą strukturę społeczną. Grupy zamożne mają dostęp do szerokiej palety instrumentów finansowych, inna sprawa, na ile bezpiecznych. Grupy biedne, w braku dostępu do instytucji finansowych i ich oferty, padają łupem podmiotów o małej wiarygodności, które oferują tym wykluczonym dostęp do swoich usług.

Jak zatem zmienić ten stan rzeczy?

– Rolą instytucji nadzoru jest objęcie swoim zasięgiem tych parabanków, weryfikacja ich wiarygodności finansowej i skuteczne egzekwowanie dobrych praktyk, ...