Wydarzenia: Świat nie kończy się na dotacjach

Karol Jerzy Mórawski

Model dotacyjny – choć to dzięki niemu udało się przeprowadzić tysiące inwestycji infrastrukturalnych, odmieniających oblicze polskich regionów, a tysiące przedsiębiorstw mogło wdrożyć innowacyjne rozwiązania – w dzisiejszych uwarunkowaniach ma więcej wad niż zalet. Po stokroć słusznie wiceprezes ZBP dr Mieczysław Groszek określił swego czasu dotacje mianem „ryby”, instrumentom zwrotnym przypisując funkcję „wędki”. Wizja kosztownych prezentów fundowanych ze środków publicznych dla podmiotów, których głównym celem jest uzyskiwanie dochodu, wywoływać może dezaprobatę nie tylko u zawodowego ekonomisty. Nieprzypadkowo dotacje bezzwrotne stały się w ostatnich latach jednym z głównych obszarów przestępczości gospodarczej. Patologie tego rodzaju w znacznej mierze eliminuje finansowanie o charakterze dłużnym ze wsparciem – czy to w formie poręczeń i gwarancji ze środków krajowych, czy też choćby unijnych programów ramowych. Przewagą instrumentów zwrotnych jest również ich ciągła dostępność. Zdecydowana większość dotacji uruchamiana była jednorazowo, po rozstrzygnięciu kolejnych naborów – co wprowadzało dodatkowy element niestabilności, zarówno dla samych beneficjentów, instytucji przydzielających dotacje, jak również pośredników – w tym banków spółdzielczych.

Na brak alternatywy nie można narzekać

Czym bankowość spółdzielcza może wypełnić lukę po odchodzących do historii dotacjach? Propozycji jest wiele – zarówno finansowanych ze środków wspólnotowych, jak również krajowych funduszy publicznych. W niektórych programach sektor spółdzielczy ma całkiem spore doświadczenie. Przykładem mogą być tzw. kredyty klęskowe, oferowane przez Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa; według statystyk przytoczonych przez wiceszefa ARiMR Jarosława Sierszchulskiego banki spółdzielcze udzieliły blisko 80 proc. tego typu kredytów, a ich wartość wyniosła 74 proc. całej puli wyasygnowanych środków na ten cel. Specjalnością sektora spółdzielczego stały się również swego czasu kredyty z dopłatą na zakup kolektorów słonecznych, finansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Nieźle też wygląda współpraca banków spółdzielczych z BGK – tylko w program Reporęczenie w ramach inicjatywy JEREMIE zaangażowany był niemal co drugi lokalny bank (250 z łącznej liczby 563 placówek). Z kolei w przypadku instrumentów zwrotnych dostępnych w ramach programów ramowych UE zaangażowanie lokalnych banków jest zdecydowanie poniżej ich możliwości – czego nie omieszkał wypomnieć spółdzielcom podczas tegorocznego Forum szef Krajowego Punktu Kontaktowego.

BGK: sektor spółdzielczy ważnym partnerem

Oferta BGK kojarzona jest w pierwszej kolejności z programem de minimis. Tu udział spółdzielców jest wysoki; Bank Polskiej Spółdzielczości sprzedał 4648 kredytów z gwarancją BGK o wartości 1 123 692 zł, co dało warszawskiej grupie 6. miejsce pośród 23 banków współpracujących. Na 9. pozycji znalazła się SGB, z wynikiem 2140 kredytów o wartości 734 253 zł. Skoro akcja kredytowa w ramach programu de minimis osiągnęła wartość ponad 21,5 mld zł nietrudno oszacować, że co dziesią...