Wydarzenia i Opinie | Nagroda im. Prof. Aleksandra Gieysztora | Bez troski o wspólne dziedzictwo nie ma wspólnej przyszłości

Słowa te nabierają szczególnego wymiaru obecnie, gdy celem zbrodniczej polityki putinowskiego reżimu wobec Ukrainy jest nie tylko podbój i kolonizacja jej terytorium, ale przede wszystkim likwidacja ukraińskiej tożsamości państwowej, na co zresztą jawnie wskazują przedstawiciele rosyjskich władz i mediów. – Historia działalności naszych laureatów to opowieść o dialogu, zrozumieniu i spotkaniu. Dzisiaj do tej opowieści dołączamy jeszcze opowieść o walce i przetrwaniu – podkreśliła Elżbieta ­Światopełk-Czetwertyńska, prezes Banku Citi Handlowy. I przywołała słowa laureata XXI edycji nagrody, wybitnego literaturoznawcy i teatrologa prof. Jerzego Limona, iż „nie ma i nie może być jednej pamięci, gdyż sztuka to nic innego, jako zapisy różnych pamięci”. Do takiej właśnie wizji dziedzictwa kulturowego nawiązał w swym wystąpieniu prof. dr hab. Andrzej Rottermund, zaznaczając, iż tegoroczny werdykt był wyjątkowo jednogłośny, w minionych bowiem latach nie brakowało ożywionych dyskusji, który z kandydatów, legitymujących się wszak nieprzeciętnym dorobkiem, winien otrzymać to szczególne wyróżnienie.

Jednogłośny werdykt

Zgodność członków kapituły, w czyje ręce przekazać tegoroczną Nagrodę im. Prof. Aleksandra Gieysztora, nie była podyktowana jedynie empatią wobec kraju, barbarzyńsko niszczonego przez rosyjskie wojska. Wyróżnienie przyznano wszak przede wszystkim za „konsekwentne budowanie tożsamości Lwowa jako miasta otwartego i silnie związanego z polskim dziedzictwem, będącego jednocześnie splotem wielu innych kultur: ruskiej, ormiańskiej, żydowskiej, niemieckiej”, na co w uzasadnieniu tegorocznej decyzji zwróciła uwagę kapituła. Prof. Andrzej Rottermund podkreślił, iż Lwowska Galeria Sztuki „z wyjątkową odpowiedzialnością sprawuje opiekę nad powierzoną jej cząstką europejskiego dziedzictwa, starając się przy tym wydobyć i pokazywać zawarte w tym dziedzictwie wartości historyczne, patriotyczne, religijne, polityczne, społeczne i estetyczne, po to, by współczesne pokolenia mogły budować na nich swą kulturową tożsamość”.

Sporą część zbiorów tegorocznego laureata stanowią zresztą arcydzieła malarstwa polskiego, począwszy od Jana Matejki i Stanisława Wyspiańskiego, poprzez Jacka Malczewskiego, Artura Grottgera, Henryka Rodakowskiego, Józefa Brandta i Aleksandra Gierymskiego, aż po twórców z czasów nam bliższych – Olgę Boznańską czy Juliusza Kossaka. O tym, że dorobek ten, podobnie zresztą jak i pozostałe bogate zbiory Lwowskiej Galerii Sztuki, należy traktować jako wspólne dobro obydwu narodów, wspomniał, odbierając nagrodę, Taras Wozniak. – My już dawno przeszliśmy od niekonstruktywnej logiki „albo, albo”, czyli albo ukraińskie, albo polskie. Dla nas dziedzictwo jest wspólne – i ukraińskie, i polskie. Nasza historyczna i kulturowa spuścizna kraju – czy żydowska, czy polska, czy ukraińska, jest naszą, i na tym chcemy budować – zapewnił.

Stanowisko to wpisuje się doskonale w ideę Nagrody im. Prof. Aleksandra Gieysztora, która – jak zapewniała Elżbieta ­Światopełk-Czetwertyńska – „choć osadzona w przeszłości, wyróżnia tych, którzy w istocie budują naszą przyszłość, stawiają mosty, byśmy w oparciu o wspólne korzenie potrafili się porozumieć i razem budowali coś nowego”. W przypadku instytucji wyróżnionej tegoroczną decyzją kapituły owa skłonność do budowy mostów i porozumienia na bazie wspólnego dziedzictwa przejawia się również w aktywnej współpracy z polskimi placówkami kultury, obejmującą zarówno badania naukowe nad  sztuką, jak  i konserwację zabytków.