Wydarzenia i opinie | Kongres Prawa Bankowego | Klient sektora finansowego w kontekście jego transformacji

Tegoroczna edycja Kongresu Prawa Bankowego była wyjątkowa, ponieważ po raz pierwszy odbywał się on w dwudniowej formule. Czy właściwe będzie stwierdzenie, iż jest to odpowiedź na mnogość problemów prawno-regulacyjnych, jakie stoją przed sektorem bankowym, tak na poziomie polskim, jak i europejskim?

– Prawnicy od zawsze wspierali kolegów z innych działów banku, teraz coraz częściej widzimy, że ta współpraca obejmuje również takie działy jak bezpieczeństwo czy IT, co ma miejsce np. w przypadku projektu dotyczącego zarządzania ryzykiem dostawców IT na podstawie DORA. Dlatego w tym roku postanowiliśmy połączyć w programie jednego wydarzenia różne wątki, które dotychczas były domeną innych naszych konferencji, jak choćby Forum Bezpieczeństwa Banków czy Forum Usług Płatniczych. Biorąc pod uwagę aktualną sytuację prawną na rynku finansowym, nie sposób było pominąć takich zagadnień jak aspekty regulacyjne wdrażania AI, przeciwdziałania oszukańczym transakcjom płatniczym, czy tego jak będzie wyglądała za chwilę kwestia odpowiedzialności banków za tego typu transakcje. Chcieliśmy, aby Kongres Prawa Bankowego był swoistą klamrą spinającą te wątki, omawiane skądinąd podczas wcześniejszych spotkań branży finansowej.

Biorąc pod uwagę z jednej strony zakres tematyczny kongresu, z drugiej mnogość prelegentów, reprezentujących różne środowiska – od regulatorów, poprzez sektor finansowy, aż po kancelarie prawne i świat akademicko-naukowy – można chyba uznać, iż cel ten został w pełni zrealizowany…

– Ochrona konsumenta była wątkiem bardzo silnie obecnym, szczególnie podczas pierwszego dnia kongresu, kiedy ten temat zdecydowanie dominował. Nie brakowało go również drugiego dnia, bo tak naprawdę ochrona konsumenta przewijała się w różnych kontekstach, chociażby przy okazji dyskusji o zapobieganiu transakcjom oszukańczym. Działania antyfraduowe to dziś problem nie tylko sektora bankowego, gdyż próby wyłudzeń czy to pieniędzy, czy danych pojawiają się też w innych obszarach. Podczas tegorocznego EKF odbył się panel organizowany przez Totalizator Sportowy, który również zmaga się z problemem nielegalnego hazardu, właśnie w kontekście szeroko rozumianych transakcji oszukańczych. To duże wyzwanie dla całej gospodarki, a na końcu zawsze znajduje się konsument.

Prawda jest taka, że hasłem przewodnim naszego kongresu był klient w dobie rosnącej ochrony konsumenta, AI, inżynierii społecznej i złośliwego oprogramowania. Skupienie się na kliencie w kontekście zmian, które obserwujemy, miało charakter kluczowy. Mamy dziś dynamiczny rozwój nowych technologii, bardzo atrakcyjnych dla klientów, ale jednocześnie niosących za sobą wiele zagrożeń. Także ze strony przestępców, którzy świetnie odnajdują się w nowych realiach.

Problematyka omawiana pierwszego dnia, jak np. próby budowania modeli biznesowych bazujących na ochronie konsumenta czy rozwój kancelarii odszkodowawczych, to w gruncie rzeczy pochodna długotrwałego trendu prokonsumenckiego, z którym mamy do czynienia od wielu lat. Jest on więc rezultatem zmian – w dużej mierze – które mają swoje podłoże w regulacjach. Najpierw pojawiają się regulacje, potem orzecznictwo, a na końcu – często na obrzeżach – rozwija się taki biznes, jak wspomniane kancelarie. Przykładem takiej regulacji jest CCD1, przy implementacji której pojawiła się w Polsce sankcja kredytu darmowego. Wygenerowała ona w Polsce wiele ryzyk prawnych, które nie są identyfikowane w innych krajach członkowskich UE, a na pewno nie na taką skalę.

Skoro nawiązaliśmy do orzecznictwa, w ostatnich latach mamy do czynienia z faktycznym kreowaniem prawa przez judykaturę. Przykładem kolejne pytania prejudycjalne, kierowane do TSUE przez sądy krajowe, odnoszące się do sporów między bankami a konsumentami. Jakich wniosków w tej materii dostarczyła tegoroczna edycja kongresu?

– W tym kontekście chciałabym zwrócić uwagę na pierwszy panel, który nawiązywał do ubiegłorocznej dyskusji o tym, jak orzecznictwo TSUE wpływa na zmiany w przepisach prawa krajowego, a także kształtowanie się linii orzeczniczej w Polsce. W tegorocznej edycji, przynajmniej pierwszego dnia obrad, nie pojawiły się całkiem nowe tezy, a w zasadzie zostały potwierdzone z ub.r., jak bardzo silny obecnie jest trend ochrony konsumenta w orzecznictwie TSUE.

W tle pierwszego dnia odbywała się także rozprawa przed TSUE dotycząca wskaźnika referencyjnego WIBOR, pierwsza polska sprawa w WIBOR. Do wydania orzeczenia jeszcze droga daleka, zatem trudno wyrokować, jakie będzie ostateczne ...