Współpraca, wzrost, innowacje. 20 lat inwestycji szwajcarskich w Polsce
Firma doradcza Deloitte we współpracy z Polsko-Szwajcarską Izbą Gospodarczą przygotowała z okazji 20-lecia jej działalności w Polsce raport „Współpraca, wzrost, innowacje. 20 lat inwestycji szwajcarskich w Polsce”. Jak z niego wynika, w ciągu dwu ostatnich dekad eksport Polski do Szwajcarii zwiększył się ponad dziewięciokrotnie, a szwajcarskie firmy ulokowały w naszym kraju około 17,5 mld zł w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Ponad 35 tys. osób pracuje w polskich oddziałach wywodzących się ze Szwajcarii firm.
Dlaczego Szwajcaria jest innowacyjna?
Dla stosunkowo małego kraju, bez znaczących zasobów naturalnych i otoczonego przez duże silne gospodarki rozwój technologii i wykorzystanie wiedzy było jedyną drogą do osiągnięcia znaczącego wzrostu gospodarczego. Na pewno przyczyniła się do tego również stabilność polityczna, polityka neutralności, wolność gospodarcza i wysoki poziom nauczania w renomowanych uczelniach wyższych. Dziś autorzy raportu zwracają uwagę na takie czynniki jak znacznie mniejszy udział mikro firm 67,1% w ogólnej liczbie przedsiębiorstw i wyraźnie większy udział firm małych 27,5% (zatrudnienie od 10 do 49 pracowników), średnich i dużych w porównaniu nie tylko do Polski (odpowiednio 95,5% i 3,4%), ale też innych 28 krajów UE (odpowiednio 93,0% i 5,9%). Jest oczywiste, że większe firmy mają lepsze możliwości inwestowania w badania i rozwój. W Szwajcarii nakłady brutto na środki trwałe stanowią 24,1% PKB, a w Polsce tylko 18,1%. Dodatkowo udział nakładów na nieruchomości mieszkalne i produkcyjne wynosi w tym kraju 9,3%, podczas gdy w Polsce 9,5%, a w UE-28 średnio 9,7%. Jeśli chodzi o własność intelektualną, to nakłady na środki trwałe z nią związane wynoszą 7,1% przy 4% dla UE i tylko 1,4% w Polsce. Szwajcaria zbudowała sprawny model współpracy rynku z ośrodkami naukowo-badawczymi. Zwraca się też uwagę na otwartość na imigrantów i pozyskiwanie naukowców oraz wykwalifikowanych pracowników z innych państw. Jak podano w raporcie w latach 2011-2015 wskaźnik zatrudnienia w przemyśle wysokich i średnich technologii w Szwajcarii był przeciętnie o jedną czwartą wyższy niż w UE i działa tu ponad 3,3 razy więcej przedsiębiorstw znacząco inwestujących w badania i rozwój.
Jak szwajcarskie firmy oceniają Polskę i polskich pracowników?
Szwajcaria jest drugim krajem spoza UE po USA, pod względem wartości bezpośrednich inwestycji w naszym kraju. W wyrażonych opiniach zwracano uwagę na ustępowanie pod względem tzw. soft skills w tym w kompetencjach społecznych lub interpersonalnych w stosunku do pracowników z krajów zachodnich. Może to wynikać z braku międzynarodowego doświadczenia w trakcie studiów i praktyk zawodowych. Nisko jest też oceniany system kształcenia zawodowego w Polsce, które obecnie skierowane jest na kształcenie uniwersyteckie, a mniej na zdobywanie konkretnych umiejętności. Natomiast ceni się też etos pracy, pracowitość, zaangażowanie w rozwój firmy. Christian Spichiger wiceprezes wykonawczy Oddziału Europa Środkowa i Wschodnia w firmie Stadler Rail AG jest zdania, że brakuje nam jeszcze otwartości na zmianę miejsca zamieszkania i zgody na dalsze dojazdy do pracy. Jak sądzi wraz z ogólnym wzrostem zamożności społeczeństwa i poprawą infrastruktury komunikacji powinno to się zmieniać. Stadler Polska jest obecny w trzech lokalizacjach – w Warszawie mieści się siedziba Oddziału Europa Środkowa, w Siedlcach zakład produkcyjny Stadler Polska, a w Łodzi i Warszawie placówki utrzymania technicznego firmy. Zakład produkcyjny w Siedlcach został uruchomiony w 2007 roku i zatrudnia około 800 osób.
Przedsiębiorcy ze Szwajcarii narzekają na nadmierną biurokrację. Dla większości zachęty inwestycyjne w postaci dotacji lub ulg nie są też czynnikiem decydującym o ulokowaniu inwestycji.
Gospodarka Szwajcarii dysponuje znacznym kapitałem, co obniża możliwy do uzyskania zwrot z inwestycji w kraju, a sprzyja inwestowaniu na rynkach zagranicznych. Polska oferuje jedną z najwyższych stóp zwrotu z inwestycji i ma stabilną gospodarkę. Przedsiębiorcy zwracają uwagę na otwartość polskich konsumentów na innowacje produktowe. Szwajcarskie firmy cieszą się renomą w Polsce i są postrzegane jako rzetelne i atrakcyjne przez kontrahentów, klientów i pracowników. Szwajcaria nie jest członkiem UE i nie należy do Europejskiego Obszaru Gospodarczego ani NATO (jako kraj neutralny), należy natomiast do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) oraz podpisała Układ z Schengen. W pierwszym półroczu 2017 r. Polski eksport do Szwajcarii osiągnął wartość 4,24 mld zł (prawie 13% więcej niż w pierwszej połowie 2016 r.) a nadwyżka nad importem ze Szwajcarii wyniosła w pierwszej połowie 2017 r. blisko 1,3 mld zł.
Firmy, które wzięły udział w badaniu to: ABB, Aebi Schmidt, Angst+Pfister, Arbonia / Dobroplast, Credit Suisse, Franke, Geberit, Hilti, Huber+Suher, IGP Pulvertechnik, Farby Kabe, Nestlé, Oerlikon Balzers, Roche, Sandoz, Schindler, Schweiter, Stadler, Swiss Krono, UBS i Zehnder.
Bohdan Szafrański
