Urlop ciążowy – nowy rodzaj urlopu dla kobiet

Obecnie wiele kobiet w ciąży nie mogąc sprostać dotychczasowym obowiązkom zawodowym idzie na zwolnienie lekarskie, choć w ograniczonym zakresie mogłaby nadal pracować. Nie są zainteresowane zmniejszeniem wymiaru etatu, bo jeśli nie wykonują pracy stanowiącej dla nich zagrożenie i nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do jej dalszego świadczenia wiążę się to z obniżką ich pensji.

W efekcie, jak piszą autorzy projektu ustawy, kobiety te „wypadają z obiegu pracy” i tym samym są mniej atrakcyjne dla swoich pracodawców po powrocie z urlopów macierzyńskich i wychowawczych. Stąd pomysł wprowadzenia rozwiązania prawnego, które pozwoliłoby zmniejszyć ich wymiar czasu pracy przy jednoczesnym zachowaniu zarobków na dotychczasowym poziomie. Przy czym co istotne utrzymanie dotychczasowej wysokości pensji kobiety nie stanowiłoby obciążenia dla zatrudniającego ją pracodawcy.

Urlop i zasiłek ciążowy

Projekt ustawy zakłada, więc, wprowadzenie do kodeksu pracy nowej instytucji, jaką jest urlop ciążowy, który przysługiwałby wszystkim pracownicom przez cały okres trwania ciąży oraz wprowadzenie do ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.), dalej ustawa zasiłkowa instytucji zasiłku ciążowego.

Mniejszy wymiar czasu pracy

Specyfika urlopu ciążowego polegałaby na tym, że w czasie jego trwania kobieta łączyłaby korzystanie z niego z wykonywaniem pracy u pracodawcy w wymiarze nie niższym niż 1/5 pełnego wymiaru czasu pracy i nie wyższym niż 4/5 tego wymiaru. Przy czym wynagrodzenie za pracę przysługiwałoby jej tylko za czas pracy. Natomiast za czas urlopu ciążowego, a więc pozostałą część wymiaru pracy, zgodnie z proponowanymi zmianami w ustawie zasiłkowej, kobiecie przysługiwałby zasiłek ciążowy, w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Pracodawca może odmówić, ale musi to uzasadnić

Urlop ciążowy byłby udzielany na wniosek pracownicy w ciąży składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed dniem wskazanym we wniosku, od którego pracownica chce rozpocząć korzystanie z urlopu. Od decyzji pracodawcy zależeć ma czy taki wniosek zaakceptuje czy nie. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku będzie jednak musiał poinformować pracownicę na piśmie. Jest to istotne, bo od odmowy udzielenia urlopu ciążowego pracownica będzie mogła odwołać się do sądu pracy.

W przypadku uwzględnienia odwołania, sąd przyzna jej odszkodowanie w wysokości nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę i nie wyższej niż trzykrotność tej kwoty. Pracownica będzie też mogła zrezygnować z korzystania z urlopu ciążowego, w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Kobieta decyduje o swojej aktywności

Jak widać, przejście pracownicy w czasie ciąży na urlop ciążowy ma być całkowicie dobrowolne. To od kobiety zależeć ma czy będzie chciała skorzystać z tej instytucji czy nie. Jeśli rozwiązanie to wejdzie w życie, zwiększy się niewątpliwie pole manewru dla takiej pracownicy, która w czasie ciąży będzie mogła także, jeżeli jej stan zdrowia będzie tego wymagał, skorzystać ze zwolnienia lekarskiego i zasiłku chorobowego, albo skorzystać z uprawnienia do skróconego czasu pracy lub zmiany stanowiska na podstawie art. 179 kp.

Jest jednak istotna różnica między określonym w art. 179 kp. uprawnieniem, a urlopem ciążowym. Po pierwsze zmiana wymiaru czasu pracy na podstawie art. 179 kp. musi być uzasadniona rodzajem pracy wykonywanej przez kobietę w ciąży albo jej sytuacją zdrowotną, a z nowego rozwiązania skorzystać będą mogły wszystkie ciężarne.

Po drugie utrzymanie zarobków kobiety korzystającej ze skróconego czasu pracy na podstawie art. 179 kp. obciąża pracodawcę, który w razie, gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, musi wypłacać jej dodatek wyrównawczy. Skorzystanie z urlopu ciążowego byłoby dla niego neutralne. Za czas urlopu kobieta otrzymywałaby, bowiem nowy zasiłek z ZUS.

Projekt ustawy o zmianie ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz zmianie ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa 8 czerwca został skierowany do konsultacji m.in. do Sądu Najwyższego, Państwowej Inspekcji Pracy, ZUS, samorządów prawniczych, a także związków zawodowych i organizacji pracodawców.