Temat numeru: Stres nasz codzienny

Sławomir Dolecki

Stres jest naturalną reakcją organizmu na sytuacje, które – w naszym subiektywnym odczuciu – przerastają nasze możliwości. Pojawia się wówczas zaburzenie równowagi psychicznej, a często także fizycznej. Czynniki powodujące stres mogą być umysłowe, fizjologiczne, anatomiczne lub fizyczne. I choć stres w powszechnym odbiorze jest uważany za zjawisko szkodliwe, to okazuje się, że w niewielkim wymiarze jest motorem napędowym naszej psychiki. Umiarkowany zwiększa możliwości radzenia sobie z wymaganiami, a wielu badaczy zjawiska określa go wręcz jako podstawowy czynnik rozwoju. Działanie niepożądane dla naszego organizmu przynosi jedynie stres zbyt silny i długotrwały, bo, jak mówi stare porzekadło: „Stres jest zły, kiedy panuje nad tobą; stres jest dobry, kiedy ty panujesz nad nim”.

Kontrolowanie emocji

Panowanie nad stresem, a co za tym idzie kontrolowanie własnych emocji, to umiejętność nabyta, którą każdy może w sobie wypracować. Zdaniem szkoleniowców nie ma dobrej recepty, w jaki sposób najlepiej takie umiejętności przyswajać. – Znam wiele osób, które opanowały umiejętność panowania nad stresem korzystając z książek i poradników, jak również znam takich, którzy nauczyli się tego od swoich znajomych – przyznaje Mirosław Masiński z firmy szkoleniowej Mediar. – Jednak najskuteczniejszą metodą rozwijania tego typu umiejętności są szkolenia, ponieważ połączone są z warsztatami, gdzie teoria jest wspierana praktycznymi ćwiczeniami.

Trening psychologiczny jest niezbędny tym, którzy dość często znajdują się w sytuacjach powodujących stres. Jeśli to dodatkowo nakłada się na nasze charakterologiczne interpretowanie rzeczywistości w sposób lękowy, problem może się pogłębiać. Jeśli wszystko wyprowadza nas z równowagi, a sytuacja taka nie jest jednorazowa, może się okazać, że niezbędna będzie również psychoterapia.

Każdy z nas ma inny próg odporności na zdarzenia niepożądane. Alpiniści, kierowcy rajdowi czy surferzy radzą sobie z sytuacjami stresowymi doskonale, ale znamy przecież osoby, którym niewiele potrzeba, by załamywać ręce, a nawet płakać. Podobnie, każdy z nas ma własną, indywidualną receptę na walkę ze stresem. Jedni są w tym bardziej skuteczni, inni mniej. Najważniejszy, by odnaleźć swoją niezawodną metodę. Oczywiście istnieje kilka uniwersalnych sposobów na zredukowanie napięcia związanego z trudną sytuacją. Wyróżnia się trzy główne style radzenia sobie ze stresem:

• aktywne zachowanie – czyli reakcje, które zmieniają sytuację,
• poznawcze radzenie sobie – czyli reakcje, które zmieniają znaczenie lub ocenę stresu,
• unikanie – czyli reakcje, które zmierzają do kontroli przykrytych uczuć.

Aby zredukować szkodliwe skutki nieuzewnętrznionego stresu, nie wystarczy go zidentyfikować i sobie uświadomić. Jak wiele jest źródeł stresu, tak wiele jest sposobów radzenia sobie z nim. Jednak wszystkie zmiany wymagają wysiłku – należy zmienić źródło stresu lub swoje reakcje na niego. – Umiejętność panowania nad stresem i kontrolowania własnych emocji przyda się każdemu człowiekowi, którego praca wymaga kontaktu z innymi ludźmi – uważa Mariusz Musiałowski, trener z firmy DT Bonum. – Tam, gdzie spotykamy się z klientem, kontrahentem czy w większych grupach zadaniowych wewnątrz firmy, zawsze może dojść do sytuacji ...