Temat numeru: Rynek audytu i doradztwa

Bohdan Szafrański

Po kryzysie finansowym w 2008 r. podnoszono w stosunku do sektora wiele zastrzeżeń, między innymi związanych z badaniem sprawozdań finansowych. Wskazywano na konieczność rozdzielenia badania stanu finansów spółki od czerpania z niej korzyści biznesowych w ramach np. doradztwa. Również obsługiwanie tego samego podmiotu przez wiele kolejnych lat, a nawet dziesięcioleci przez jedną firmę doradczą daje z jednej strony większą o nim wiedzę, ale też – jak się czasem okazywało – ogranicza krytyczną ocenę niektórych zjawisk w nim występujących. W 2010 r. Komisja Europejska przygotowała nawet tzw. Zieloną księgę, w której poruszono te problemy, a w UE przygotowano odpowiednie zmiany legislacyjne wprowadzone obecnie w Polsce.

Na początku tego roku ukazał się też raport Banku Światowego pt. „Rynek audytu w Polsce: kluczowe dane statystyczne i postrzeganie rynku”. Miał on być źródłem informacji dla polityków i organów nadzoru. Przygotowany został we współpracy z naszym Ministerstwem Finansów, Komisją Nadzoru Audytowego oraz Krajową Izbą Biegłych Rewidentów. Powstał w ramach Programu Pomocy Technicznej w Zakresie Sprawozdawczości Finansowej (FRTAP). Warto dodać, że obecnie w Ministerstwie Finansów działa Komisja Nadzoru Audytowego, która sprawuje (na podstawie art. 88 Ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym) nadzór nad: wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta, działalnością firm audytorskich, działalnością Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w tym w zakresie wpisu do rejestru i na listę, działalnością firm audytorskich zatwierdzonych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej i wpisanych na listę na podstawie art. 58, w zakresie przewidzianym niniejszą ustawą oraz jednostek audytorskich pochodzących z państwa trzeciego i wpisanych na listę tych jednostek. Kadencja komisji trwa cztery lata, a obecna rozpoczęła się 2 lipca 2013 r., zaś zgodnie z art. 289 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. Komisja Nadzoru Audytowego, utworzona na podstawie przepisów dotychczasowych, stała się Komisją Nadzoru Audytowego w rozumieniu obecnej ustawy.

Liczy się jakość i reputacja

We wstępie do opublikowanego przez firmę Grant Thornton International raportu „2017 global transparency report”, jej prezes Ed Nusbaum stwierdził, że w ciągu ostatnich 10 lat w branży nastąpiła poprawa jakości audytu. Jego zdaniem, reputacja i jakość są podstawą i bez nich tak naprawdę niczego nie ma i nie będzie. To najlepiej podsumowuje obecnie rynek.

– W związku z nowymi regulacjami unijnymi i ich implementacją w ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie z 6 czerwca 2017 r. następują istotne zmiany na rynku audytu, a w powiązaniu również na rynku usług doradczych – uważa Ewa Jakubczyk-Cały, partner zarządzający PKF Consult i biegły rewident. – Ich przyczyną są przede wszystkim: zakaz łączenia usług badania sprawozdań finansowych z innymi usługami dla jednostek zainteresowania publicznego, wprowadzenie pięcioletniej rotacji firm audytorskich, restrykcyjne regulacje dotyczące norm organizacji firm audytorskich wymagające budowy wielu procedur oraz w praktyce dużych nakładów na systemy IT, programy, szkolenia, systemy kontroli jakości, wysokie sankcje dla firm audytorskich (do 10% przychodów) oraz osób fizycznych realizujących usługi rewizyjne (do 250 tys. zł).

– Zmiany dotyczyć będą: dalszej standaryzacji i formalizacji usług rewizji związanych ze zwiększonym nadzorem publicznym i sankcjami – dodaje Ewa Jakubczyk-Cały. Podkreśla jednak, że wbrew zamierzeniom ujętym w preambule do dyrektywy, jej implementacja spowoduje dalszą koncentrację usług audytorskich, istotne zwiększenie wynagrodzeń za usługi rewizyjne i doradcze, zmniejszenie liczby firm audytorskich oraz liczby biegłych rewidentów wykonujących zawód, którzy przeniosą swoją aktywność do sektora przedsiębiorstw, zmniejszając w ten sposób ryzyko i zwiększając swoje wynagrodzenia.

Mimo wszystko, jak sądzi Ewa Jakubczyk-Cały, implementacja dyrektywy spełni swoje najważniejsze cele, czyli zapewni poprawę jakości sprawozdawczości finansowej, przez co zwiększy zaufanie inwestorów, zwłaszcza na rynku kapitałowym. Należy dodać, że PKF jest członkiem międzynarodowej sieci audytorsko-konsultingowej PKF International, która ma ponad 400 biur w 150 krajach na całym świecie.

W podobnym tonie wypowiada się Monika Kaczorek, partner i wiceprezes Mazars Audyt. Potwierdza, że w związku z wprowadzeniem nowych przepisów dotyczących audytu, rynek ten oddziela się jeszcze bardziej od rynku doradztwa. – Firmy audytorskie w wielu przypadkach muszą wybierać, czy chcą świadczyć dla danego klienta usługi audytu, czy też doradztwa. Nowe przepisy owocują ró...