Temat numeru | OBSŁUGA GOTÓWKI | Czy da się zapobiec podrabianiu pieniędzy

Fałszowanie pieniędzy jest tak stare, jak sama ich koncepcja. W czasach, gdy dominował pieniądz kruszcowy najpowszechniejszą metodą fałszerstwa było psucie monety, czyli wytwarzanie jej z gorszego jakościowo stopu, o mniejszej zawartości metalu szlachetnego. Innym sposobem było skrawanie krawędzi, żeby pozyskać cenny kruszec. Aby zaradzić temu procederowi, wypracowano pierwsze zabezpieczenie sprzed fałszowaniem pieniędzy. Krawędzie monet zaczęto karbować, czego tradycyjną kontynuacją są choćby ząbkowane brzegi współczesnych monet 1 i 5 zł.

– Pieniądze to wytwór abstrakcyjny – nie reprezentują wartości ekonomicznej, użytkowej. Dzisiejsza gotówka, to albo kawałek papieru albo zapis elektroniczny – same w sobie nie stanowią żadnej wartości. Są to tylko elementy umowne, mające na celu ułatwienie wymiany dóbr i usług. Gwarantem pieniędzy jest bank centralny danego państwa, który z definicji ma być podmiotem zapewniającym im wiarygodność. Zatem już u samej genezy pieniądza jest to wytwór, który może być podatny na wszelkie ingerencje – czy to podmiotów uprawnionych, jak Rada Polityki Pieniężnej, mająca w zestawie szereg narzędzi do obrony wartości pieniądza, jak i przez podmioty nieuprawnione, zatem wszelkich fałszerzy czy przestępców – komentuje Karolina Lenda, analityk inwestycyjny Domu Maklerskiego Prosper Capital.

Naziści i przestępcy

Przejście na pieniądz papierowy z jednej strony ułatwiło jego emisję władzom państwowym, z drugiej dało pole do popisu zawodowym fałszerzom. I to nie tylko tym działającym w sektorze prywatnym. W trakcie II wojny światowej podrabianie pieniędzy przeciwnika stało się elementem zmagań wojennych. Niemcy w ramach operacji „Bernhard” wprowadzili do obiegu fałszywe banknoty o wartości 135 mln funtów, co odpowiadało około 10% znajdującej się w obrocie waluty. Ambitne plany zakładały sfałszowanie kilkudziesięciokrotnie większych sum. Do pełnego sukcesu Niemcom zabrakło jednak czasu i dostępu do surowców. Jednak działania nazistów, które do dziś są uważane za największe fałszerstwo w historii, i tak omal nie doprowadziły do załamania brytyjskiego systemu monetarnego. Wartość funta na skutek dużej ilości fałszywek w obiegu spadła o 75%, zmuszając Bank of England do wycofania z obiegu wszystkich banknotów o wyższych nominałach w celu ich sprawdzenia.

Fałszerzy pieniędzy działających na mniejszą skalę niż machina wojenna III Rzeszy nie brakuje do dziś jak świat długi i szeroki. Statystyki polskiej policji pokazują, że skala problemu choć wyraźnie maleje, wciąż jest widoczna. W 2000 r. stwierdzono w całym kraju 17,4 tys. przestępstw z tytułu fałszowania pieniędzy i papierów wartościowych, zaś dwadzieścia lat później było ich już cztery razy mniej, bo zaledwie 4,8 tys.

– Proces wykrywania sprawców fałszowania znaków pieniężnych i ich „puszczania w obieg” determinuje fakt, że zdecydowana większość falsyfikató...