Temat numeru: Jak i czy zapobiegać spekulacjom na transakcjach opcyjnych?

Przy takich poziomach kursu walutowego zarządzanie ryzykiem kursowym poprzez zawieranie transakcji forward było dla nich nieatrakcyjne, ponieważ nie zapewniało wystarczającej rentowności eksportu. W związku z tym, powszechnym zainteresowaniem przedsiębiorców zaczęły cieszyć się bezkosztowe z ich punktu widzenia struktury składające się z dwóch opcji. Dzięki wykorzystaniu dźwigni finansowej oraz zastosowaniu opcji barierowych możliwe było podniesienie kursu wykonania takiej struktury, co zwiększało ich atrakcyjność w oczach eksporterów. Prawdopodobnie to właśnie zastosowanie barier wyłączających opcje w przypadku dalszej aprecjacji złotego spowodowało, że eksporterzy zawierali transakcje o nominałach przekraczających ich naturalną ekspozycję, tym samym zwielokrotniając swoje ryzyko. Kiedy złoty gwałtownie osłabił się, wycena zawartych transakcji dramatycznie wzrosła. W efekcie przedsiębiorcy pozostali z transakcjami o nominałach przekraczających ich naturalną ekspozycję na ryzyko kursowe. Transakcje takie, w części przekraczającej ekspozycję naturalną, mają charakter spekulacyjny.

Problem dotyczy nie tylko przedsiębiorców, którzy zawarli takie transakcje, ale również banków. Banki, które zabezpieczały ryzyko rynkowe transakcji zawartych z klientami poprzez opcje zawarte na rynku międzybankowym, narażone są obecnie nie tylko na ryzyko kredytowe po stronie transakcji zawartych z klientami, ale również na ryzyko rynkowe po stronie transakcji zawartych z ich bankowymi dostawcami struktur opcyjnych. Sytuacja taka powoduje konieczność przeglądu ekspozycji z tytułu opcji zawartych z klientami w celu oszacowania rozmiarów ryzyka kredytowego i możliwości rozliczenia przez klientów zawartych struktur. Jednocześnie banki powinny zweryfikować modele wyceny do wartości godziwej instrumentów pochodnych w celu uwzględnienia w wycenie wpływu czynnika ryzyka kredytowego kontrahenta.

Dziś wiadomo, że wielu klientów zawierało kontrakty opcyjnie z wieloma bankami, przez co ich ekspozycje z tytułu instrumentów pochodnych stanowić mogą nawet wielokrotność ich ekspozycji naturalnej, która dodatkowo – z powodu korekty oczekiwań co do rozwoju polskiego eksportu – okazać się może niższa niż przedsiębiorstwa zakładały w momencie zawierania transakcji. Dlatego też w procesie oceny ryzyka kredytowego bardzo istotna jest współpraca banku z klientem. Efektem takiej współpracy może być wspólne znalezienie wyjścia z problemu, na przykład poprzez wskazanie i zamknięcie transakcji, które nie zabezpieczają u klientów wynikającej z ich działalności ekspozycji na ryzyko ...