Temat numeru: Antykwariusze patrzą na rynek

Krzysztof Maciejewski

Najnowszy raport na temat rynku sztuki w Polsce, przygotowany przez Stowarzyszenie Antykwariuszy Polskich dotyczy 2011 r., jednak przedstawione w nim tendencje są aktualne także i dzisiaj. Nie zmieniło się chociażby rozdrobnienie tego rynku – warto pamiętać bowiem, że w stowarzyszeniu zarejestrowani są przedstawiciele ponad stu podmiotów gospodarczych zajmujących się handlem dziełami sztuki, w tym prawie wszystkie domy aukcyjne. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że poza SAP działa w Polsce jeszcze ok. sto innych galerii oraz szeroka rzesza osób dorywczo handlujących dziełami sztuki bez zarejestrowanej działalności gospodarczej. Sprzedają oni przede wszystkim poprzez internetowe portale Allegro i eBay. Antykwariusze raczej nie pałają sympatią do allegrowiczów – zarzucają im psucie rynku i poniekąd mają słuszność.

Ceny w dół

Uwzględniając przychody wszystkich sprzedawców, wartość polskiego rynku sztuki (mam na myśli: malarstwo, grafikę, rzeźbę i fotografię artystyczną) można szacować na ok. 200 mln zł. W 2011 r. łączna sprzedaż na aukcjach publicznych (broń Boże nie mylić z internetowymi!) wyniosła około 36 mln zł. Kwota wydaje się całkiem pokaźna, a jednak w porównaniu z rekordowym 2008 r. (wówczas było to 57 mln zł) pozostaje raczej dość skromna. Dlaczego tak się dzieje? Duże znaczenie ma z pewnością obniżenie cen jednostkowych, przy jednoczesnym systematycznym wzroście liczby obiektów sprzedanych. Szczególnie wyraźnie widać to w przypadku malarstwa. Średnia cena obrazu wylicytowanego na aukcji (bez opłat dodatkowych) zbliżyła się do 10 tys. zł, podczas, gdy jeszcze w latach 2007-2008 znacznie przekraczała 20 tys. zł. Mamy do czynienia z pewnym nowym trendem zapoczątkowanym zarówno przez aukcje internetowe, jak i profesjonalne domy aukcyjne. Jeszcze w 2006 r. łódzki dom aukcyjny Rynek Sztuki zainaugurował handel dziełami początkujących artystów związanych z lokalną Akademią Sztuk Pięknych (do 1996 r. Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych), przeprowadzając trzy tzw. aukcje promocyjne.

Profesjonalizm wykonanych prac wraz z bardzo niską ceną wywoławczą, praktycznie odpowiadającą kosztom wytworzenia dzieła, wywołał gwałtowny popyt na dzieła początkujących artystów. Od tamtej pory mamy do czynienia z coraz większą liczbą podobnych aukcji – i dotyczy to nie tylko debiutantów, ale także i artystów z wieloletnim dorobkiem. Być może jest to nowe zjawisko, polegające na uformowaniu się grupy malarzy, którzy ...