Technologie i techniki: IT na giełdzie

Marek Zdyb

Jak wygląda potencjał dochodowy tego rynku i ryzyko inwestycyjne oraz wskaźniki mu towarzyszące? Analizujemy spółki IT i telekomunikacyjne notowane na giełdzie na przestrzeni: grudzień 2007 – czerwiec 2008. Przedstawione one zostały na tle wybranych, identycznych wskaźników branży budowlano-deweloperskiej, jednej z przodujących branż GPW w 2007 roku:

• W grudniu 2007 r. średni, roczny potencjał dochodowy, czyli rentowność średnioroczna akcji (avRpY), wyniósł dla zbadanego zbioru spółek IT i telekomunikacyjnych (23) 11,94 proc. W czerwcu 2008 zaś 7,49 proc., a zatem mniej o 37 proc.
• Stabilność zysku przy zbyciu akcji (Winning Stability = WS) wyniosła na koniec grudnia 2007 r. 0,6667. W czerwcu 2008 r. 0,6834, a więc uległa nieznacznej poprawie.
• Prawdopodobieństwo straty (Loss Probability) wyniosło w grudniu 2007 r. 0,3929, zaś w czerwcu 2008 r. 0,3667. Wskazuje to na bardziej stabilny przebieg kursów (aczkolwiek w trendzie spadkowym). Są to wartości zbliżone i nie odbiegają one od średniego poziomu dla głównych rynków kapitałowych w Europie.
• Średnia, ważona strata (weighted average Loss) wyniosła w grudniu 2007 r. 14,7523, natomiast w czerwcu 2008 r. 16,3381 Świadczy to o postępującym trendzie spadkowym kursu akcji. Wartości te są 2-3 razy niższe od odpowiedniej średniej UE. Widać zatem znaczny wzrost ryzyka inwestycyjnego na krajowym rynku akcji.
• Wskaźnik straty (Loss Ratio) jest istotnym wskaźnikiem, często stosowanym do bezpośrednich porównań ryzyka inwestowania w akcje poszczególnych spółek. Określa on podstawowe ryzyko związane z inwestowaniem. Mediana dla zbioru spółek IT i telekomunikacji wyniosła w grudniu 2007 r. 6,43, zaś w czerwcu 2008 r. 5,78. Wynika to stąd, że w pierwszym półroczu 2008 r. część spółek o lepszych fundamentach nieco poprawiła poziom ryzyka inwestycyjnego, przy spadającej średniorocznej rentowności, co przełożyło się na poprawę wartości mediany wskaźnika straty dla całej analizowanej grupy. W słabszych spółkach nadal pogarszały się oba wskaźniki. Spadek tego istotnego wskaźnika ryzyka inwestycyjnego jest sygnałem, być może, lekkiego (przejściowego?) wyhamowania trendu spadkowego na parkiecie. Mimo nieznacznej poprawy, wartości wskaźnika przekraczają nadal 2-3 razy standard unijny. Jest to następny wskaźnik, po średniej ważonej stracie (weav Loss), który przemawia za generalnie wysokim ryzykiem inwestycyjnym w branży.
• Wskaźnik maksymalnej wartości akcji (TRV Ratio) jest wskaźnikiem pomocniczym, pozwalającym wybrać akcje korzystniejsze spośród walorów dwóch spółek o zbliżonym, lub identycznym wskaźniku straty. Jest tym lepszy, im niższa jest jego wartość. Dla spółek IT i telekomunikacyjnych wyniósł on w grudniu 2007 r. 0,7675 (wartość wskaźnika spółek unijnych UE: 0,3774), w czerwcu 2008 zaś 1,32 – a zatem spółki szybko oddalały się od swego szczytu notowań w połowie 2007 r. Wartość TRV Ratio przekroczyła zatem 3,5-krotnie odpowiedni standard unijny. Jest to kolejny wyraźny sygnał utrzymywania się tendencji spadkowej akcji analizowanych spółek polskich.
• Ryzyko całkowite (Risk) jest wskaźnikiem pomocniczym, pochodnym uprzednio omówionych wskaźników ryzyka. Wartość tego wskaźnika dla spółek IT i telekomunikacyjnychwyniosła w grudniu 2007 r. 4,6384, zaś w czerwcu 2008 r. 7,7280. Jest to wartość niemal 12-krotnie gorsza niż odpowiedni wskaźnik unijny i potwierdza trwający, silny trend spadkowy w branży.
• Wskaźnik całkowitego potencjału dochodowego (Total Winning Potential Value), zwany też wskaźnikiem siły dochodowej, jest sumarycznym wskaźnikiem predykcji spodziewanego dochodu z akcji danej spółki. W przypadku akcji spółek IT i telekomunikacyjnych jego wartość średnia (a dokładnie mediana) wyniosła w grudniu 2007 r. 1,59, zaś w czerwcu 2008 r. 0,68 – przy znacznym rozrzucie wartości dla poszczególnych spółek. Tendencja ta potwierdziła więc, jak większość omówionych wskaźników, utrzymywanie się silnego trendu spadkowego kursu akcji. W przypadku spółek UE średni całkowity potencjał dochodowy wyniósł w tym okresie 21,61. Zatem była to wartość około 32-krotnie wyższa niż dla spółek polskich.

W realiach polskiego rynku kapitałowego, wzrost potencjału dochodowego akcji (średniorocznej długoterminowej rentowności akcji) odbywa się zwykle kosztem wzrostu ryzyka inwestycyjnego. Z kolei obniżenie potencjału dochodowego przynosi na ogół skutek w postaci zmniejszenia poziomu ryzyka inwestycyjnego. Mechanizm ten funkcjonuje jednak w ten sposób na ogół tylko w przypadku spółek o ugruntowanej pozycji fundamentalnej (wysokiej kondycji finansowej). Innym czynnikiem warunkującym opisany wyżej mechanizm zmian jest charakter koniunktury na rynku kapitałowym. Równoległość zmian potencjału dochodowego i ryzyka inwestycyjnego występuje na rynku w fazie hossy (np. VI.2006 – VI.2007). Rynek w fazie korekty lub bessy wywołuje zwykle spadek potencjału dochodowego przy wzroście ryzyka inwestycyjnego (np. druga połowa 2007 r. i pierwsza połowa 2008 r.). Skala i proporcja wzrostów bądź spadków pozostają w bezpośrednim związku z poziomem kondycji finansowej danej spółki.

W rankingu atrakcyjności inwestowania przetasowanie w okresie grudzień 2007 – czerwiec 2008 r. nastąpiło głównie w strefie czołowej klasyfikacji. Na czoło wysunęła się spółka ATM, która – jako jedyna – poprawiła w pierwszym półroczu 2008 r. średnioroczną rentowność (avRpY) i zmniejszyła ryzyko inwestycyjne (Loss Ratio). Ryzyko zmniejszył też Elzab, pogarszając jednak nieznacznie rentowność. Do spółek, których ryzyko inwestycyjne zmniejszyło się, należały też: Techmex, TP SA, Netia (niska rentowność), Mediatel, Wasko, Talex (niska rentowność), Simple, IG Group, IB System (niska rentowność), Comp, Comarch, Betacom (niska rentowność), ABG (niska rentowność). Może to być sygnał, być może tylko przejściowego, osłabienia dynamiki trendu spadkowego kursu ...