Taksonomia zrównoważonego finansowania i standard zielonych obligacji

Zalecenie dotyczą technicznych kryteriów oceny działalności gospodarczej z perspektywy celów, jakimi są łagodzenie zmiany klimatu oraz dostosowania do zmiany klimatu, kryteriów „niewyrządzania znaczącej szkody” (do-not-significant-harm, DNSH) dla innych celów środowiskowych w ramach projektu taksonomii zrównoważonego finansowania.

Zalecenia określają też poziom nakładów inwestycyjnych i operacyjnych, które przyczyniają się do spełnienia zaproponowanych przez TEG technicznych kryteriów oceny w czasie.

Standard Zielonych Obligacji

Wraz z końcowym raportem na temat taksonomii zrównoważonego finansowania, TEG opublikowała również przewodnik na temat Standardu Zielonych Obligacji UE. Zawiera on zalecenia dotyczące praktycznego zastosowania europejskiego standardu Zielonej Obligacji, który Komisja planuje wprowadzić (na razie na zasadzie dobrowolności).

Standard Zielonych Obligacji UE byłby oznaczeniem dla emisji obligacji nadawanym przez emitentów, którzy chcą dostosować się do dobrych praktyk rynkowych. Kryteria „zieloności” według propozycji TEG byłyby oparte na Rozporządzeniu w sprawie taksonomii (Taxonomy Regulation).

Komisja Europejska ustanowiła TEG głównie po to, by grupa ta (skupiająca ekspertów z różnych środowisk interesariuszy rynku finansowego) opracowała zalecenia dotyczące technicznych kryteriów kontroli działalności gospodarczej, które mogą wnieść znaczący wkład w łagodzenie zmian klimatu lub dostosowanie się do nich, przy jednoczesnym uniknięciu znacznej szkody dla  celów środowiskowych wyodrębnionych w taksonomii.

Zabezpieczenia społeczne i kryteria oceny

Raport końcowy TEG na temat taksonomii wyjaśnia działania związane z dostosowaniem klimatu i zawiera obszerne wytyczne dotyczące wdrażania taksonomii, w tym dotyczące minimalnych zabezpieczeń społecznych (minimum safeguards). Raportowi końcowemu TEG towarzyszy ponadto załącznik techniczny zawierający kryteria oceny (screening criteria) dla 70 działań gospodarczych w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i 68 działań gospodarczych związanych z dostosowaniem do zmiany klimatu.

Uwzględniono w nim kryteria DNSH w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, wykorzystania i ochrony zasobów wodnych i morskich, gospodarki o obiegu zamkniętym oraz ochrony i przywrócenia różnorodności biologicznej i ekosystemów.

Zalecenia TEG zostaną wykorzystane przez Komisję w przygotowaniach do wdrożenia Rozporządzeń Delegowanych, które zostaną przyjęte do 31 grudnia 2020 roku, w których wymienione zostaną rodzaje działalności gospodarczej w znacznym stopniu przyczyniające się do łagodzenia zmian klimatu i przystosowania się do nich.

Czym jest taksonomia?

Taksonomia jest rodzajem matrycy, która definiuje wynikające z Porozumienia paryskiego kryteria dostosowania do celów określonych, w szczególności w art. 2 Porozumienia, szeregu rodzajów działalności gospodarczej.

Możliwość uznania danej działalności gospodarczej za dostosowaną do taksonomii wymaga, by ta działalność gospodarcza:

‒ znacząco przyczyniała się do osiągnięcia jednego z określonych w taksonomii sześciu celów środowiskowych;

‒ nie wyrządzała znaczących szkód (DNSH);

‒ była zgodna z tzw. minimalnymi zabezpieczeniami społecznymi (minimum safeguards).

Taksonomia zakłada bowiem, że aby działalność gospodarcza była dostosowana do taksonomii, to działalność taka powinna być prowadzona zgodnie z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych (OECD Guidelines for Multinational Enterprises) oraz Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka (UN Guiding Principles on Business and Human Rights), a także konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) w sprawie podstawowych praw i zasad w pracy.

Zgodność z minimalnymi zabezpieczeniami społecznymi w rozumieniu taksonomii odnosi się  zatem do zgodności prowadzonej działalności gospodarczej z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka oraz właściwymi konwencjami ILO.

Sześć celów środowiskowych

Taksonomia definiuje następujących sześć celów środowiskowych:

‒ Łagodzenie zmian klimatu: wpływ firmy na środowisko;

‒ Dostosowanie do zmian klimatu: wpływ środowiska na firmę;

‒ Zrównoważone użytkowanie i ochrona zasobów wodnych i morskich;

‒ Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym, zapobieganie powstawaniu odpadów i recykling;

‒ Zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola;

‒ Ochrona zdrowych ekosystemów.

Schemat zgodności z taksonomią obejmuje zatem 3 elementy:

Raport końcowy TEG zawiera wytyczne dotyczące tego, w jaki sposób spółki podlegające dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (2014/95/UE, NFRD) powinny korzystać z taksonomii podczas realizacji obowiązków regulacyjnych dotyczących obowiązkowych ujawnień w zakresie zrównoważonego finansowania.

Wytyczne obejmują wymogi dotyczące obowiązkowych ujawnień określone w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/2088 sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych, jak również  łączą te obowiązki z czekającym na publikację Rozporządzeniem w sprawie taksonomii (Taxonomy Regulation).

Wytyczne TEG zawierają przykłady pomocne w obliczeniu udziału zrównoważonych inwestycji w portfelu danej spółki (funduszu inwestycyjnego).

TEG w swoim raporcie końcowym określiła techniczne kryteria oceny (screening criteria) dla 67 rodzajów działalności gospodarczej zgodnie z europejską klasyfikacją NACE (Nomenclature statistique des activités économiques dans la Communauté européenne), która mogłyby znacząco przyczynić się do łagodzenia zmiany klimatu.

Kryteria te będą aktualizowane i rozszerzane podczas periodycznych przeglądów Rozporządzenia w sprawie taksonomii.

Najważniejsze zmiany dla podmiotów rynku finansowego

Raportowanie:

Podmioty rynku finansowego dokonując ujawnień regulacyjnych wymaganych dyrektywą NFRD będą zobowiązane zawrzeć w nich opis tego, w jaki sposób i w jakim stopniu ich działalność jest powiązana z działalnością dostosowaną do taksonomii.

W przypadku spółek niebędących instytucjami finansowymi ujawnienie będzie obejmować: odsetek obrotów dostosowany do taksonomii oraz nakłady inwestycyjne i, w stosownych przypadkach, koszty operacyjne dostosowane do taksonomii.

Ujawnienie to powinno nastąpić jako część sprawozdania niefinansowego, które może znajdować się w rocznych sprawozdaniach lub w specjalnym raporcie dotyczącym zrównoważonego rozwoju.

Oznakowanie produktów finansowych:

KE planuje wprowadzić oznakowania ekologiczne, a zakres odpowiedniego dostosowania do taksonomii będzie decydować, czy dany produkt finansowy określić mianem „zielonego”. Szczegółowe wymagania dotyczące oznakowania ekologicznego nie zostały jeszcze ustalone.

Nierozerwalny związek z taksonomią posiada również Standard Zielonych Obligacji UE (propozycja TEG w tym zakresie została opublikowana we wstępnej wersji już 18 czerwca 2019 r.), który wymaga od instrumentów dłużnych o takiej charakterystyce spełnienia czterech warunków:

‒ Dostosowania do taksonomii UE zysków z zielonych obligacji UE. Powinny one zostać przeznaczone na finansowanie / refinansowanie projektów / działań, które znacząco przyczyniają się do co najmniej jednego z sześciu celów taksonomii, celów środowiskowych; nie wyrządzają znaczącej szkody żadnemu z pozostałych celów; spełniają minimalne zabezpieczenia społeczne; jeżeli opracowano techniczne kryteria oceny, to finansowane projekty lub działania muszą spełniać te kryteria, uwzględniając jednak szczególne przypadki, w których mogą one nie mieć bezpośredniego zastosowania.

‒ Publikacji dokumentu ramowego (framework) dla emisji zielonych obligacji, który potwierdza dobrowolne dostosowanie zielonych obligacji wyemitowanych w ramach Standardu Zielonych Obligacji UE, oraz wyjaśnia, w jaki sposób strategia emitenta jest zgodna z celami środowiskowymi, i zawiera szczegółowe informacje na temat wszystkich kluczowych aspektów proponowanego wykorzystania przychodów z emisji obligacji, procesów i sprawozdawczości zielonych obligacji.

‒ Obowiązkowej sprawozdawczości dotyczącej wykorzystania przychodów  z emisji obligacji (raport alokacji przychodów) i wpływu na środowisko (raport oddziaływania).

‒ Obowiązkowej weryfikacji dokumentu ramowego Zielonej Obligacji i sporządzenia ostatecznego raportu alokacji przychodów będącego przedmiotem weryfikacji (review) przez zewnętrzny podmiot.

Raport TEG z czerwca 2019 r. dotyczący Standard Zielonych Obligacji UE zaleca ponadto ustanowienie systemu akredytacji zewnętrznych weryfikatorów zielonych obligacji, który powinien opracować dalsze solidne kryteria dla weryfikatorów i powinien dostarczyć dalszych wskazówek dotyczących weryfikacji.

Opublikowany wraz z raportem końcowym TEG „Przewodnik po Standardzie Zielonych Obligacji UE” zawiera zalecenia dotyczące praktycznego zastosowania Standardu Zielonych Obligacji UE przez emitentów papierów dłużnych. Jego celem jest wsparcie potencjalnych emitentów zielonych obligacji.

Emitenci zielonych obligacji, którzy nie będą chcieli dla emitowanych papierów używać oznaczenia „zielona obligacja UE” preferując inne praktyki rynkowe, nie będą zobowiązani do przestrzegania wymogów Standardu Zielonych Obligacji UE.

Co dalej?

Sekwencja działań legislacyjnych wynikających z upublicznionych zamierzeń Komisji Europejskiej pozwala określić przewidywany bieg wydarzeń dotyczący zakorzenienia taksonomii w unijnym akcie prawnym I poziomu.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie taksonomii powinno zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE w drugiej połowie 2020 r. Następnie Komisja Europejska wyda rozporządzenia delegowane, które będą zawierać szczegółowe techniczne kryteria oceny tego, kiedy działalność gospodarczą można uznać za zrównoważoną i dostosowaną do taksonomii.

Rozporządzenia delegowane zawierające techniczne kryteria oceny zostaną opracowane w dwóch etapach:

‒ pierwsze techniczne kryteria oceny w odniesieniu do działań, które w znacznym stopniu przyczyniają się do łagodzenia lub dostosowania zmiany klimatu, zostaną przyjęte do końca 2020 r. i wejdą w życie do końca 2021 roku;

‒ drugi zestaw technicznych kryteriów oceny, które obejmują działalność gospodarczą zasadniczo przyczyniającą się do pozostałych czterech celów środowiskowych, zostanie przyjęty do końca 2021 r. i wejdzie w życie do końca 2022 roku.

Do 1 czerwca 2021 r. Komisja Europejska przyjmie akt delegowany określający, w jaki sposób obowiązki w zakresie ujawniania informacji przez spółki powinny być stosowane w praktyce. 

Do 31 grudnia 2021 r. uczestnicy rynku finansowego będą zobowiązani do uzupełnienia pierwszego zestawu ujawnień dotyczących taksonomii, obejmujących działania, które w znacznym stopniu przyczyniają się do łagodzenia zmiany klimatu.

Należy podkreślić, że powyższe przewidywane działania legislacyjne nie wyczerpują zakresu wykorzystania taksonomii przez różne agencje UE. Na przykład EBA będzie odwoływała się do taksonomii wprowadzając zalecenia związane z szacowaniem ryzyka klimatycznego.

Taksonomia stanowić będzie podstawę przy realizacji strategicznego Europejskiego Zielonego Ładu.

Bartosz Bacia

Autor jest doktorem nauk prawnych,

radcą prawnym,

ekspertem Instytutu Odpowiedzialnych Finansów.