Szybki Monitoring NBP – kwiecień 2017 r.

Narodowy Bank Polski opublikował 27 kwietnia cokwartalną informację o kondycji sektora przedsiębiorstw. Raport pokazuje, jak oceniają one swoją kondycję i koniunkturę w I kwartale 2017 r., a także prezentuje prognozy na II kwartał br.

Już pod koniec 2016 r. sytuacja popytowa poprawiła się i te pozytywne tendencje były kontynuowane również w I kwartale br., a w przypadku zrealizowania się formułowanych obecnie przez przedsiębiorstwa prognoz, popyt powinien zwiększać się również w II kwartale br. Wyraźną poprawę oczekiwań zaobserwowano zarówno w grupie firm sprzedających wyłącznie w kraju, jak i na rynkach zagranicznych. Korzystne warunki popytowe powinny skłaniać przedsiębiorstwa do inwestowana w zwiększenie potencjału, ale obecnie firmy raczej rozważają podniesienie cen (o ile pozwala na to konkurencja) niż działania na rzecz zwiększenia skali działalności. Dalszy silny wzrost wykorzystania mocy produkcyjnych sugeruje jednak możliwość podjęcia takich działań w najbliższej przyszłości.

W IV kwartale 2016 r. w całym sektorze przedsiębiorstw zyski zwiększyły się, co było jednak głównie efektem bazy statystycznej. Rentowność przeciętnego przedsiębiorstwa nieznacznie obniżyła się, podobnie zmniejszyła się liczba firm zyskownych. Rosnące ceny produkcji, zwłaszcza surowców, podobnie jak zwiększające się koszty pracy odbiły się niekorzystnie na zyskach firm. Poziom rentowności można jednak nadal ocenić jako dobry, zwłaszcza w grupie eksporterów, gdzie mimo niewielkiego spadku opłacalności sprzedaży, nadal pozostaje on znacznie powyżej wyników firm obecnych wyłącznie na rynku krajowym. Spadki rentowności odnotowano w wielu branżach, w tym też w handlu. Ponadto niski pozostał poziom wydajności, zwłaszcza w przedsiębiorstwach mniejszych, zorientowanych na rynek wewnętrzny.

Kolejny kwartał rośnie odsetek firm planujących podnieść ceny i utrwalają się oczekiwania inflacyjne. Ponieważ w II kwartale przewidywane jest jednocześnie wyhamowanie wzrostu cen surowców, przy nadal rosnących prognozach cen produktów finalnych, możliwe jest odwrócenie dotychczas obserwowanych tendencji i wzrost cen będzie powodowany innymi czynnikami niż wzrost cen surowców (np. przez koszty wynagrodzeń). Odnotowany w ostatnim czasie relatywny spadek cen oferowanych produktów względem cen, po których przedsiębiorstwa nabywają materiały, surowce i energię ma bowiem obecnie negatywny wpływ na wyniki i rentowność sektora przedsiębiorstw (w 2016 roku nastąpiło odwrócenie tendencji deflacyjnych na międzynarodowych rynkach surowców skutkujące wzrostem cen dóbr zaopatrzeniowych, który zaczął teraz wyprzedzać wzrost cen produkcji dóbr finalnych, tak że relatywna cena zaopatrzenia względem ceny oferowanych produktów finalnych zaczęła rosnąć). Kształtowanie cen relatywnych przestało zatem sprzyjać sytuacji ekonomicznej sektora przedsiębiorstw.

Na początku br. dynamika zatrudnienia zwiększyła się, a tempo tego wzrostu może jeszcze przyspieszyć w II kwartale br., na co wskazują zarówno plany przedsiębiorstw, jak i oczekiwany wzrost popytu i produkcji. Natomiast dynamika kosztów pracy wydaje się lekko hamować, czemu towarzyszą nieco słabsze naciski na wzrost wynagrodzeń. Ponadto, nie zmniejszają się trudności firm ze znalezieniem pracowników. Ze względu na niską dynamikę wzrostu wydajności pracy i malejącą rentowność można domniemywać, że wielu przedsiębiorstwom wyczerpują się już rezerwy na dalsze podwyżki płac.

Pod koniec 2016 r. nakłady inwestycyjne nadal wyraźnie spadały. Analiza cykliczna wskazuje, że było to związane w głównej mierze z wahaniami o charakterze cyklicznym, przy coraz słabszym wsparciu trendu długookresowego. Duże znaczenie miał również efekt bazy statystycznej (silny wzrost nakładów pod koniec 2015 r.). Redukcje objęły wszystkie kategorie wydatków inwestycyjnych przedsiębiorstw, w tym największe spadki odnotowano w wydatkach na środki transportu (co jednak było głównie związane z wysokimi zakupami środków transportu rok wcześniej). Prognozy na II kwartał br. sugerują jedynie lekką poprawę nastrojów wśród inwestorów, na co składa się wyraźne ożywienie aktywności inwestycyjnej w przedsiębiorstwach publicznych i nadal bardzo ostrożne plany rozwojowe w przedsiębiorstwach prywatnych. W firmach w dobrej kondycji brak inwestycji tłumaczony jest niepewnością, choć tu widać pewną poprawę, bowiem bariera ta w ciągu ostatniego kwartału osłabiła się. W przedsiębiorstwach w gorszej sytuacji finansowej inwestycje ogranicza brak środków na rozwój oraz wysokie koszty inwestycji.

Zainteresowanie przedsiębiorstw utrzymywaniem bezpieczeństwa finansowego nadal pozostaje duże. Popyt firm na finansowanie działalności ze źródeł zewnętrznych, w tym kredytem bankowym, co prawda rośnie, ale powoli. Warunki i dostępność kredytu wciąż są oceniane jako dobre. Wskaźnik prognoz popytu na kredyt na II kwartale br. sugeruje, że zadłużenie kredytowe sektora przedsiębiorstw wciąż jeszcze powinno rosnąć, ale jego rola w finansowaniu działalności przedsiębiorstw nie zwiększy się. Również zainteresowanie przedsiębiorstw finansowaniem działalności za pośrednictwem rynku kapitałowego nadal jest bardzo niskie. Przedsiębiorstwa coraz częściej i na coraz większą skalę korzystają natomiast z leasingu. Płynność sektora utrzymuje się na wysokim, bezpiecznym poziomie. Obserwowane spadki wskaźników płynności odzwierciedlają przede wszystkim zmiany sytuacji niewielkiej grupy największych przedsiębiorstw. Pojawiają się jednak sygnały rosnących zatorów płatniczych.

W przeprowadzonym w marcu 2017 r. badaniu ankietowym udział wzięło 2482 podmiotów z całego kraju.

Więcej w raporcie:Szybki Monitoring NBP. Analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw (kwiecień 2017)

NBP