Strefa VIP: Teologia pieniądza

Paweł Szuppe

Mieć pieniądze to wcale nic zdrożnego. Byle używać ich we właściwy sposób. I nie wywyższać się. Bo tego nie lubi nikt. I nigdy nie lubiono. Nawet wtedy, gdy o pieniądzach nie było jeszcze mowy.

W dawnych czasach handel dokonywał się najpierw na zasadzie wymiany. Następnie używano do tego celu kawałków cennych metali, zwłaszcza srebra. Ich wartość była określana według ciężaru. W ten właśnie sposób Abraham kupił pole Efrona w Makpela, gdzie zamierzał pochować swoją żonę Sarę. W Księdze Rodzaju (23,16) czytamy: Abraham przystał na cenę Efrona. Odważył więc (…) tyle srebra, ile ten zażądał w obecności Chittytów, to jest czterysta syklów srebra, według obiegowej wartości.

Metalowe krążki

Pieniądze w formie monet, czyli metalowych krążków ze złota, srebra lub brązu, ze specjalną, oficjalną pieczęcią, potwierdzającą ich ciężar i wartość, pojawiały się w obiegu na terenach Azji Mniejszej od VII wieku przed Chrystusem. Należy jednak pamiętać, że starożytne monety były używane w Palestynie dopiero po powrocie narodu żydowskiego z niewoli babilońskiej. Właśnie wtedy król perski Dariusz I Wielki (521-486 przed Chr.) wprowadził system pieniężny, w którym zasadniczą rolę odgrywała złota darejka i srebrna siglos medicos. Warto też odnotować, że w obiegu funkcjonowały również drobne monety z napisem jehud, czyli oficjalną nazwą Judei w czasach perskich oraz pieniądze filistyńsko-arabskie, zawierające inskrypcję AZ, oznaczającą Gazę.

Niezwykle ważny etap w historii pieniądza stanowiły czasy podbojów Środkowego Wschodu przez Aleksandra Wielkiego (356-323 przed Chr.). Najważniejszy w użyciu był wtedy złoty stater z wizerunkiem władcy. Przy rozważaniu dziejów systemu pieniężnego należy także uwzględnić czasy herodiańskie, od panowania Heroda Wielkiego (73-4 przed Chr.) do Agryppy II (28-100 po Chr.). Warto tu odnotować, że monety Antypasa (22 przed Chr. -39 po Chr.), Archelausa (27 przed Chr.-6 po Chr.) oraz Heroda Wielkiego uwzględniały kontekst ściśle żydowski, natomiast Filipa II (24 przed Chr.-34 po Chr.), Agryppy I (10 przed Chr.-44 po Chr.) i Agryppy II wyglądem nawiązywały do myśli grecko-rzymskiej. Wyjątek stanowiła perutah, wybijana w Jerozolimie. Należy odnotować też istotny fakt, że zwycięstwo Rzymian nad Żydami zostało upamiętnione serią okolicznościowych monet, zwanych Judea Capta, wybijanych w Cezarei.

Mieć, by móc godnie żyć

Rozmawianie o pieniądzach jest sprawą bardzo delikatną i niezwykle trudną. Choć mówi się, że nie są one najważniejsze, a także nie dają szczęścia, to jednak tak naprawdę ciężko bez nich żyć. W trudnej rzeczywistości ludzkiej egzystencji, często opartej na pogoni za środkami materialnymi, współczesny człowiek niejednokrotnie zatraca swój nadprzyrodzony wymiar, skupiając się tylko na tym, co ziemskie, doczesne. Jak odnaleźć się w tej sytuacji oraz odkryć złoty środek, który pogodzi pozorną sprzeczność między sferą materialną a duchową? Rozwiązaniem może tu być teologia pieniądza

Zwłaszcza że o pieniądzach mówią nie tylko kapitaliści, ekonomiści czy biznesmeni, ale także sama Biblia. Na jej kartach można odnaleźć odwołania do wielu rodzajów monet ...