Strefa VIP: Krótka historia bankowości i pieniądza (cz.1)

Marcin Mazur, adwokat

Nazwa bank pochodzi od włoskiego słowa banco oznaczającego ławę lub stół, przy którym pracowali wekslarze w XIV-wiecznej Genui, Wenecji i Mediolanie. Jednak historia bankowości jest znacznie, znacznie starsza i ściśle związana z historią pieniądza, definiowanego jako środek płatniczy będący ekwiwalentem towarów i usług.

Na początku cywilizacji w społeczeństwach pierwotnych nie było znanego nam pieniądza. Handel polegał na wymianie przedmiotów, istniał zatem barter, czyli wymiana towaru za towar. Wartość towarów sprzedawanych musiała równać się wartości towarów kupowanych. Ponieważ utrudniało to transakcje, zaczęto wykorzystywać niektóre towary jako formę pieniądza. Pieniądzem było wszystko to, co w danej społeczności miało uznaną wartość – zwierzęta, skóry, muszle, miód, sól, przyprawy, tkaniny oraz wyroby z metalu, zwłaszcza zaś sól.

W krajach rolniczych wartość różnych dóbr przeliczano na zboże. Ziarno miało tę zaletę, że można je było odsypywać bądź dosypywać w dowolnych ilościach i w ten sposób płacić za dany towar. Ludy, u których większą rolę odgrywało pasterstwo i hodowla, za środek płatniczy uznawały bydło. 3500 lat p.n.e. w Mezopotamii i Egipcie nastąpił rozwój metalurgii, z rudy otrzymywano czysty metal oraz jego stopy. Zaczęto zatem wykorzystywać metal jako wygodną formę środka płatniczego. Był trwały, łatwy w transporcie oraz bez problemu można było go dzielić na mniejsze części. Początkowo w obiegu znajdowały się nieobrobione bryłki metalu, żelazo oraz miedź i jej stopy, a później metale szlachetne – srebro i złoto.

2500 lat p.n.e. w Mezopotamii zaczęto używać metalowych sztabek z miedzi, srebra oraz złota. Stworzono system wagowy, który później stał się podstawą wielu systemów monetarnych. Bazową jednostką wagi był talent (ok. 30 kg) – równy był 60 minom, mina zaś dzieliła się na 60 szekli. Pierwotnym ludem zamieszkującym tamte tereny byli Sumerowie, którzy posiadali rozległą wiedzę matematyczną, wynaleźli pismo klinowe i kalendarz. W Mezopotamii powstały pierwsze znane weksle spisywane na glinianych tabliczkach, określające wysokość długu oraz termin spłaty kolejnych rat i procentów.

Kodeks Hammurabiego (1792-1750 p.n.e.) wymagał, aby umowy kredytu miały formę pisemną i dzielił pożyczki na oprocentowane – ...