Słabe wyniki finansowe banków. Wpływ wyroków TSUE, w I kw. ciążyć będą też składki na BFG

Łączny zysk netto ośmiu banków notowanych na GPW w czwartym kwartale 2019 roku wyniósł 2,67 mld zł. Wynik odsetkowy i wynik z tytułu opłat i prowizji banków był zbliżony do oczekiwań rynku, takie też okazały się koszty operacyjne.

„Zgodnie z oczekiwaniami wyniki banków były słabe ze względu na dodatkowe ryzyka. Wpływ na wyniki miały konsekwencje wyroków TSUE, ale strona przychodowa banków wyglądała dobrze, w dalszym ciągu spadły też koszty finansowania w sektorze” – powiedział analityk Ipopema Securities Łukasz Jańczak.

Czytaj także: Pengab w lutym w dół. I kw. pod znakiem niskiej dynamiki wzrostu >>>

„Przychody podstawowe banków w ostatnim kwartale 2019 roku nie zaskoczyły, co sugeruje, że szacunki rynkowe dotyczące wpływu tzw. małego TSUE były właściwe” – dodał.

W IV kwartale banki po raz pierwszy w pełni uwzględniły efekt zwrotu klientom prowizji w wyniku odsetkowym. Działania te były efektem ubiegłorocznego wyroku TSUE który uznał, że przy wcześniejszej spłacie kredytu konsumenckiego bank musi oddać wszystkie jego koszty proporcjonalnie obniżone. Kredytodawcy muszą rozliczyć się m.in. z: prowizji, opłaty przygotowawczej oraz ubezpieczenia. Według wyliczeń PAP Biznes, wyrok ten obniżył wyniki banków łącznie o około 600 mln zł.

„Banki w sprawozdaniach dostosowywały się do tzw. małego TSUE – tworzyły dodatkowe rezerwy, w trakcie kwartału wyjaśniało się, jaką metodę księgową należy uwzględniać przy tworzeniu tych rezerw” – powiedział Jańczak.

Czytaj także: NBP: zysk netto banków wzrósł o 12,2 proc. rdr, do 14,64 mld zł, w 2019 roku >>>

Po raz pierwszy tak mocno na wynikach banków zaciążyły także rezerwy na portfele kredytów we frankach, które w sumie wyniosły około 1,5 mld zł.

„Kluczowym wydarzeniem były rezerwy na franki, które bardzo mocno obniżyły wyniki banków. Kwoty rezerw banki podawały z wyprzedzeniem i większości nie było tutaj zaskoczeń” – powiedział Jańczak.

„Wydaje się, że to początek tworzenia rezerw na franki, łącznie rezerwy wyniosły około 1,5 mld zł, a średni poziom obrezerwowania wyniósł około 1,5 proc. całego portfela kredytów walutowych banków” – dodał.

Analityk zwrócił uwagę, że ostatni kwartał 2019 roku nie przyniósł sezonowej zwyżki kosztów ryzyka banków.

„Wydaje się, że względu na dodatkowe odpisy w IV kwartale nie widzieliśmy sezonowej zwyżki kosztów ryzyka, która to właśnie z reguły widoczna jest pod koniec roku. Z jednej strony można to tłumaczyć dobrą sytuacją gospodarczą, czy niskim bezrobociem, ale możliwe, że to odwleczenie w czasie pewnych rezerw i prędzej czy później będą one widoczne w wynikach banków” – powiedział Jańczak.

Wyniki w I kw. dodatkowo osłabią składki na BFG

Analityk spodziewa się, że wyniki banków w I kwartale 2020 roku także będą słabe. Rezerwy na portfele walutowych kredytów mieszkaniowych mogą już nie być także duże, jednak wyniki sektora osłabią składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

„W I kwartale rezerwy na franki mogą być mniejsze. Nie ma jasności, jak często rezerwy te będą podlegały przeglądom. Dodatkowo na wyniki banków wpłyną składki BFG, co sprawi, że na poziomie netto wyniki banków także będą słabe. Większych rezerw na franki spodziewałbym się po półroczu” – powiedział Jańczak.

„I kwartał na poziomie zysku netto może dla banków nie być tak słaby jak IV kwartał. Kluczowe dla rynku będą pozycje powtarzalne czyli przychody odsetkowe i prowizyjne, koszty z wyłączeniem składek na BFG oraz koszty ryzyka” – dodał.

Czytaj także: BFG: łączna kwota składek banków wyniesie 3 175 mln zł w 2020 r. >>>

Pod koniec lutego Rada Bankowego Funduszu Gwarancyjnego ustaliła poziom składek na BFG w 2020 roku na poziomie 3.175 mln zł wobec 2.791 mln zł rok wcześniej, z czego 1.575 mln zł będzie przeznaczone na fundusz gwarancyjny banków, a 1.600 mln zł na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków.

Oznacza to, że składki w 2020 roku wzrosną o 13,8 proc., w tym składka na fundusz gwarancyjny banków wzrośnie o blisko 100 proc., natomiast składka na fundusz przymusowej restrukturyzacji spadła o 20 proc.

Składkę na fundusz przymusowej restrukturyzacji banki muszą w całości rozliczać w I kwartale.

„Sam wynik netto będzie słaby i nie będzie porównywalny zarówno w IV kwartałem, jak i w ujęciu rok do roku, chociażby przez inną strukturę składki na BFG” – powiedział Jańczak.

„Łączne składki banków na BFG będą w I kwartale o około 200 mln zł niższe niż rok wcześniej” – dodał.

Analityk ocenił, że tzw. małe TSUE nie powinno mieć w I kwartale już tak dużego wpływu na wyniki odsetkowe banków.

„Być może część banków zmieni jednak swoje podejście w kwestii rezerw. Zagadką jest, ilu klientów zgłasza się do banków po zwrot prowizji i czy te rezerwy okażą się wystarczające” – powiedział Jańczak.

Roszczenia dot. interchange nowym ryzykiem dla banków

Analityk zwrócił uwagę, że pojawiło się nowe ryzyko prawne dla banków, związane z roszczeniami przedsiębiorstw z tytułu płaconych wcześniej prowizji interchange od operacji dokonywanych za pomocą kart płatniczych.

„To jest nowe ryzyko prawne dla banków, sprawy dotyczą opłat interchange do 2014 roku, bowiem później opłaty te zostały uregulowane prawnie. Są to kwoty idące w miliardy złotych potencjalnego ryzyka dla banków. Sprawy te jednak raczej długo będą „wyjaśniały” się w sądach” – powiedział Jańczak.

W raporcie rocznym mBank podał, że PKN Orlen złożył pozew w sprawie roszczenia odszkodowawczego w wysokości 635,7 mln zł z tytułu opłaty interchange. Orlen wnosi o zasądzenie kwoty odszkodowania solidarnie od mBanku i od innego banku krajowego oraz od Master Card Europe i Visa Europe Management Services.

Wcześniej, w 2018 roku, do mBanku wpłynął pozew od LPP w sprawie odszkodowania w wysokosci 96,3 mln zł z tytułu opłaty interchange. LPP wniósł o zasądzenie odszkodowania solidarnie od mBanku i od innego banku krajowego.

Z kolei BNP Paribas Bank Polska informował, że otrzymał w sumie 31 wniosków o zawezwanie do próby ugodowej od przedsiębiorców z tytułu płatności prowizji interchange od operacji dokonywanych za pomocą kart płatniczych. Łączna wartość tych roszczeń ww. przedsiębiorców wynosi około 1 mld zł i dotyczy solidarnej odpowiedzialności BNP Paribas Bank wraz z innymi bankami.

Poniżej zsumowane wyniki ośmiu banków w IV kwartale 2019 roku i ich porównanie do konsensusu PAP Biznes i poprzednich wyników (w mln zł).

Wyliczenia obejmują PKO BP, Bank Pekao, Santander Bank Polska, mBank, ING Bank Śląski, Bank Handlowy, Bank Millennium i Alior Bank.