Skutki materialne i formalno – prawne upadłości konsumenckiej w świetle aktualnego stanu prawnego
Obowiązujące od 1 stycznia 2015 r. przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze wprowadzone zostały w celu ułatwienia i odformalizowania procedury ogłaszania upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej - tzw. upadłości konsumenckiej. Obowiązujące bowiem do 31 grudnia 2014 r. przepisy - były całkowicie nieskuteczne, co potwierdza fakt, że od 2008 r. na prawie 2200 wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej - wydano jedynie 60 takich postanowień.
Jak w praktyce będę kończyły się postępowania prowadzone na podstawie nowych przepisów pokaże czas Jednakże eksperci oraz inicjatorzy zmian spodziewają się znaczącego wzrostu postępowań upadłościowych osób mających majątek o stosunkowo niskiej wartości. Podkreślenia wymaga jeszcze, iż oddłużenie na skutek ogłoszenia nie będzie mogło nastąpić, jeżeli wnioskodawca umyślnie doprowadził do niewypłacalności albo wskutek rażącego niedbalstwa.
Po uwzględnieniu wniosku o ogłoszenie upadłość – upadły zobowiązany jest do wskazania lub wydania syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków. Jeżeli tego nie zrobi sąd – co do zasady umorzy postępowanie.
Następnie po ustaleniu przez sąd planu spłaty wierzycieli – upadły zobowiązany będzie do spłaty swoich zobowiązań przez okres 3 lat – a jeżeli nie będzie mógł się wywiązać ze swych obowiązków w tym terminie – sąd może okres spłaty wydłużyć o kolejne 18 miesięcy. Natomiast w szczególnych sytuacjach, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazywać będzie, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli – sąd będzie mógł umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Trzeba również zauważyć, że na skutek ogłoszenia upadłości i wykonaniu planu spłaty wierzycieli umorzeniu nie będą podlegały m.in. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, grzywny sądowe, zobowiązania z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci. Szczegółowo katalog ten został wskazany w art. 491 (21) ust. 2 ustawy. W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli niedopuszczalne będzie także wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ustaleniem planu spłaty wierzycieli, z wyjątkiem wierzytelności wskazanych w przywołanym wcześniej przepisie.
Wskazać należy także na kolejne ograniczenie dotyczące upadłego – w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli nie będzie mógł dokonywać czynności prawnych, dotyczących ich majątku, które mogłyby pogorszyć zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli. Natomiast w przypadku sprzedaży nieruchomości należącej do upadłego będzie mu przysługiwała kwota odpowiadająca wysokości przeciętnego czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.
Ponadto upadły zobowiązany będzie składać sądowi corocznie (do końca kwietnia), sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy, do którego upadły dołączać będzie kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.
Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli – sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Upadłemu zostanie zatem darowana druga szansa – możliwość nowego startu życiowego bez długów. Powinien jednak przy tym pamiętać, że jeżeli ponownie się zadłuży – to ogłoszenie kolejnej upadłości konsumenckiej będzie niemożliwe przez następnych 10 lat.
Radca prawny Bartosz Stolarek
Kancelaria M. Krzyżowska
