Rzecznik Finansowy interweniuje ws. klauzuli minimalnego oprocentowania kredytów
Jak wynika z komunikatu mechanizm tzw. klauzuli minimalnego oprocentowania w umowach lub regulaminach kredytu bądź pożyczek zawieranych przez podmioty rynku finansowego z kredytobiorcami/pożyczkobiorcami będącymi osobami fizycznymi, nie pozwala na obniżenie oprocentowania kredytu lub pożyczki w związku ze zmianą stopy referencyjnej poniżej ustalonego progu. W konsekwencji, pomimo spadku wysokości stopy referencyjnej WIBOR, wysokość raty kredytu nie zmniejsza się poniżej tego minimalnego progu. W związku z tymi praktykami Rzecznik zdecydował o przeprowadzeniu szczegółowej analizy materiałów, które mają zostać przekazane przez instytucje finansowe, tak aby ocenić, czy postanowienia dotyczące minimalnego oprocentowania kredytów nie stanowią niedozwolonych klauzul umownych w rozumieniu kodeksu cywilnego.
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości odnoszące się do zagadnienia minimalnego oprocentowania w umowie kredytu
Rzecznik Finansowy zwrócił również uwagę na najnowsze stanowisko Trybunału Sprawiedliwości odnoszące się do zagadnienia minimalnego oprocentowania (tzw. „dolnego progu”) w umowie kredytu, przedstawione w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r. w sprawie Ibercaja Banco (C-452/18). Trybunał stwierdził, że co do zasady, postanowienie odnoszące się do „dolnego progu” jest objęte „głównym przedmiotem” umowy w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Niemniej jednak, aby wyłączyć badanie abuzywności tego postanowienia, powinno ono spełniać wymóg przejrzystości. Trybunał wyjaśnił również, jak należy rozumieć ów wymóg w kontekście klauzuli minimalnego oprocentowania. Zdaniem Trybunału wymóg przejrzystości ciążący na przedsiębiorcy na mocy przepisów dyrektywy 93/13 (w przypadku polskiego prawa również na podstawie art. 385(1) § 1 zdanie drugie in fine kodeksu cywilnego) oznacza, że przy zawieraniu umowy kredytu o zmiennej stopie oprocentowania, zawierającej postanowienie dotyczące minimalnego oprocentowania, konsument musi być w stanie zrozumieć konsekwencje ekonomiczne, jakie wynikają dla niego z mechanizmu będącego rezultatem zastosowania tego postanowienia, w szczególności dzięki udostępnieniu informacji o kształtowaniu się w przeszłości wskaźnika na podstawie, którego obliczana jest stopa oprocentowania.
W dniu 19 sierpnia 2020 r. na stronie internetowej Ministerstwa Finansów pojawił się Komunikat Ministra Finansów dot. oprocentowania skarbowych papierów wartościowych o zmiennym oprocentowaniu w przypadku ujemnej stawki WIBOR, dalej jako: „Komunikat”. Przedmiotowy komunikat pojawił się w związku z licznymi pytaniami, mając na względzie zapewnienie inwestorom równego dostępu do informacji.
Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.
Zgodnie z powyższą definicją skarbowego papieru wartościowego emitentowi, tj. Skarbowi Państwa, nie przysługuje wobec właściciela (posiadacza) skarbowego papieru wartościowego jakiekolwiek roszczenie o spełnienie świadczenia na rzecz emitenta, w tym z tytułu odsetek, jako okresowych świadczeń ubocznych od wartości nominalnej danego skarbowego papieru wartościowego.
W Komunikacie wskazano, iż przepisy prawa polskiego nie przewidują jakichkolwiek świadczeń właściciela (posiadacza) skarbowego papieru wartościowego na rzecz emitenta, w tym w zakresie odsetek, jako okresowych świadczeń ubocznych od wartości nominalnej danego skarbowego papieru wartościowego. Wobec tego, w sytuacji gdy oprocentowanie skarbowych papierów wartościowych o zmiennym oprocentowaniu osiągnie wartości ujemne, właściciel (posiadacz) skarbowego papieru wartościowego nie będzie zobowiązany do zapłaty świadczeń na rzecz emitenta z tytułu ujemnego oprocentowania.
Jednocześnie, w przypadku gdy oprocentowanie skarbowych papierów wartościowych o zmiennym oprocentowaniu osiągnie wartości ujemne, właściciel (posiadacz) skarbowego papieru wartościowego nie będzie miał roszczeń wobec emitenta o wypłatę odsetek w danym okresie odsetkowym.
