Rynek finansowy: Wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne – rewizja metod prostych

Joanna Tylińska

Komitet Bazylejski Nadzoru Bankowego wydał w październiku 2014 r. projekt dokumentu Operational risk – Revisions to the simpler approaches1 zawierający propozycje zmiany zasad dotyczących obecnie stosowanych metod prostych, zaś do końca 2015 r. ma ogłosić ostateczną wersję dokumentu. Pomimo że komitet przygotowuje swoje propozycje regulacji dla największych banków o zasięgu międzynarodowym, ich następna implementacja w Unii Europejskiej obejmie wszystkie banki, niezależnie od ich wielkości czy formy prawnej.

Co ważne dla mniejszych banków, wskaźnik ten jest mocno skorelowany ze skalą prowadzonej działalności. Im wyższy wynik finansowy i zaangażowanie w instrumenty finansowe, tym wyższy wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne. Natomiast dla banków, których wyniki finansowe w dużym uogólnieniu nie przekraczają 4 mld zł, wymóg kapitałowy na ryzyko operacyjne może być nawet pod pewnymi warunkami mniejszy niż obecnie stosowany

Celem komitetu było zaproponowanie takich rozwiązań, które w prosty i bardziej adekwatny sposób odniosą się do ponoszonego przez bank ryzyka operacyjnego. Dotychczas stosowane metody proste, oparte były na założeniu, że ekspozycja na ryzyko operacyjne zwiększa się liniowo wraz ze wzrostem dochodów banków. Skorygowany zysk brutto (GI) traktowany był jako wskaźnik ekspozycji na ryzyko operacyjne. Od początku istnienia metod prostych wyliczania wymogu na ryzyko operacyjne polskie banki zwracały uwagę, że liczone w ten sposób obciążenia funduszy własnych są znacząco przeszacowane, zaś rzeczywista ekspozycja na ryzyko operacyjne wzrasta wraz z wielkością banku w sposób nieliniowy. Również przypisanie w metodzie standardowej zysku finansowego do linii biznesowych, jako centrów przychodów, ograniczało rozwój banków w liniach obarczonych wyższym wymogiem kapitałowym. Nie odzwierciedlało natomiast w żaden sposób rzeczywistych strat operacyjnych ponoszonych przez banki w danej linii. Wydaje się jednak, że dla Komitetu Bazylejskiego najważniejszym argumentem dla uznania dotychczasowych rozwiązań za nieadekwatne był fakt, że przy spadku zyskowności banku ze względów systemowych lub z powodu strat operacyjnych kapitał przeznaczony na ochronę przed ryzykiem operacyjnym zamiast się zwiększać, spadał. Należy jednakże przyznać, że były to metody niewymagające skomplikowanych i kosztochłonnych wyliczeń, co miało duże znaczenie dla małych instytucji.

Metoda standardowa – ujednolicenie podejścia

Komitet Bazylejski zaproponował ujednolicenie podejścia do metod prostych przez zastąpienie obecnie stosowanych metod BIA i STA metodą standardową (Revised Standardised Approach – RSA). Kalibrację wymogów regulacyjnych odniósł do przeprowadzanych analiz ilościowych i rzeczywistego narażenia banków na ryzyko operacyjne.

Ujednolicona metoda standardowa stanie się podstawową metodologią pomiaru kapitału dla banków niestosujących metod zaawansowanych, jej stosowanie nie wymaga już zgody nadzoru ani spełnienia dodatkowych kryteriów zarządzania ryzykiem. Nowe wymogi nie będą jednak łagodniejsze od obecnych, bowiem zdaniem Komitetu Bazylejskiego nie byłoby to właściwe w świetle znaczących strat z tytułu ryzyka operacyjnego poniesionych przez banki w trakcie ostatniego kryzysu finansowego.