Rynek Finansowy: Ochrona nieświadomych czy kolejna szansa dla niesolidnych?

Jerzy Czajka

Upowszechnienie elektronicznego postępowania upominawczego (EPU) okazało się szczególnie korzystne dla wierzycieli masowych, w przypadku których mnogość spraw z reguły idzie w parze z niewielkimi kwotami do wyegzekwowania. Od roku 2015, kiedy wyrok Trybunału Konstytucyjnego zakwestionował instytucję bankowego tytułu egzekucyjnego, EPU stało atrakcyjną formą windykacji zobowiązań również dla sektora bankowego. Masowy napływ e-pozwów – tylko w I kw. ub.r. do sądu w Lublinie trafiło przeszło 464 tysiące spraw – ujawnił równocześnie niedoskonałości polskiego systemu prawnego w zakresie egzekwowania należności przedawnionych. Przed e-sądem można było bowiem dochodzić długów nawet sprzed kilkunastu lat, również w przypadkach, kiedy przez cały ten okres wierzyciel nie wysyłał dłużnikowi wezwań do zapłaty ani też nie podejmował innych działań windykacyjnych.

W konsekwencji zdarzały się – wprawdzie stosunkowo nieliczne, niemniej szczególnie bulwersujące opinię publiczną – przypadki, kiedy roszczenie obejmowało należność uprzednio zapłaconą bądź w ogóle nieistniejącą. Najczęstszą przyczyną takowych pomyłek był niewystarczający nadzór nad agentami przyjmującymi wpłaty od konsumentów, bądź brak przepływu informacji pomiędzy wydziałami księgowości i windykacji. Rzekomy dłużnik dowiadywał się o roszczeniu, z reguły otrzymując nakaz zapłaty, bądź też – jeśli przeoczył niespodziewaną przesyłkę sądową – od komornika dokonującego zajęcia.

Pewne ograniczenie tego rodzaju nieprawidłowości przyniosła nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 2013 r. Wprowadziła ona możliwość dochodzenia w ramach EPU roszczeń wyłącznie należności, które stały się wymagalne nie wcześniej niż trzy lata przed dniem wniesienia pozwu. Rozwiązanie to okazało się jednak dalekie od doskonałości; podstawowy termin przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych wynosi dziesięć lat, zatem ustawodawca pozbawił prawa do skutecznej windykacji sądowej wielu wierzycieli, których roszczenia nie są jeszcze objęte przedawnieniem.

Nie wszystkie terminy do skrócenia

Propozycje przedstawione przez resort sprawiedliwości mają uregulować obszar przedawnionych roszczeń w sposób kompleksowy. „Przejrzyste uregulowanie tego rodzaju zadawnionych stosunków leży w interesie wszystkich uczestników obrotu cywilnoprawnego” – czytamy w komunikacie wydanym po prezentacji założeń nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Ministerstwo postuluje m.in. skrócenie podstawowego okresu przedawnienia z 10 do 6 lat. Autorzy projektu wskazują równocześnie, że nie wszystkie szczegół...