Rynek Finansowy: O zmianach, które mogą nastąpić (albo nie)

Jak może brzmieć nowożytna Deklaracja Koalicji Państw dla Pokoju na 2019 r? Wypracowanie katalogu działań, które na przykład zapewniłyby stabilizację światowych finansów wymaga odpowiedzi na co najmniej garść podstawowych pytań: jak oceniać relacje w trójkącie głównych aktorów politycznych USA-Europa-Chiny? Czy sprzyjają one zachowaniu globalnych trendów wzrostu gospodarczego? Czy też na odwrót, prowadzą do załamania globalizacji i podziału świata na rywalizujące ze sobą bloki polityczne? Czy porządkują i w jaki sposób pozycję głównych walut na świecie? Czy i jak przekształca się stosunek obywateli do integracji ponadpaństwowej? Perspektywa 2019 r. zachęca do sporządzenia choćby kilku notatek na ten temat.

Geopolityczne status quo

Geopolityczne wydarzenia z definicji są przyczyną różnego typu zmian w gospodarce i finansach. Powstały z inicjatywy USA po II wojnie liberalny porządek światowy sprzyjał ich relatywnie harmonijnemu funkcjonowaniu dzięki koncepcji politycznej, której naczelną zasadą jest z jednej strony przeciwdziałanie wojnom między narodami, z drugiej – wspieranie więzi transatlantyckich. Głównym beneficjentem projektu, promującego wartości multilateralne, zostały USA, które stały się „pierwszym obywatelem” świata (Ikenberry 2018) i objęły funkcję gwaranta i dostawcy dóbr publicznych, choćby takich, jak zasady międzynarodowego handlu czy międzynarodowego ładu walutowego, m.in. dzięki działalności szeregu instytucji, w tym finansowych, o światowym zasięgu (Bretton Woods, BW).

W ciągu minionych dwóch dekad pod okiem „pierwszego obywatela” nastąpiło jednak wiele zmian w systemie światowym. Przede wszystkim doszło do znaczącego zwiększenia liczby suwerennych państw rozwijających się i wschodzących. Ich żywiołowy rozwój, przebiegający równolegle do gospodarczej ekspansji Chin, wymknął się spod kontroli instytucji światowych, które nie dostrzegły zagrożeń z tej strony dla globalnego multilateralizmu. Od czasu kryzysu azjatyckiego z 1998 r. widoczne są starania tych państw do oparcia swojego systemu bezpieczeństwa finansowego raczej na rozwiązaniach unilateralnych, bilateralnych lub regionalnych, niż tych oferowanych przez MFW. Od 2000 r. narodowe rezerwy walutowe wzrosły ponad dziesięciokrotnie w porównaniu z zalecanym przez MFW wskaźnikiem (3,7). Długie rozstanie z multilateralizmem obserwuje się w handlu. Począwszy od 2001 r., kiedy to rozpoczęły się negocjacje w ramach rundy Doha, państwa nie uzyskały żadnego solidnego porozumienia w tej dziedzinie, zaś WTO stanęła na krawędzi załamania. Organizacja nie jest w stanie patronować koncepcjom sektorowym, bądź regionalnym państw – jak chińska inicjatywa Jedwabnego Szlaku (Chinese Belt and Road Initiative, BRI) – prezentowanych przez jej autorów jako „nowe mechanizmy globalizacji” (Jin, 2018). Niewykluczone, że m.in. w wyniku braku parasola WTO dojdzie do załamania globalnych łańcuchów wartości (Global Value Chains, GVCs).

Warunkiem stabilizacji systemu światowych finansów w roku 2019 będzie uporządkowanie de novo relacji w trójkącie głównych aktorów politycznych USA-Europa–Chiny. ...