Retail Investment Strategy coraz bliżej uchwalenia
Strategia inwestycji detalicznych z jednej strony budzi kontrowersje co do ograniczania konkurencyjności, z drugiej daje więcej ochrony i większą przejrzystość co do ofert na rynku kapitałowym.
Nowe regulacje wpisują się w szerszą koncepcję unii oszczędności i inwestycji (SIU), której ambicją jest skuteczniejsze kierowanie oszczędności Europejczyków do produktywnych inwestycji.
Kluczowym założeniem jest zapewnienie inwestorom detalicznym jednolitego standardu informacji, uczciwego traktowania i wysokiego poziomu ochrony – niezależnie od rodzaju produktu, kanału dystrybucji czy sektora finansowego.
Pytanie, czy to wystarczy, aby konsumenci w UE zechcieli angażować swoje oszczędności w instrumenty inwestycyjne.
Czytaj także: Unia Oszczędnościowo-Inwestycyjna coraz bliżej
„Value for money” jako fundament oferty
Jednym z najważniejszych elementów pakietu jest wprowadzenie realnej kontroli relacji koszt–korzyść. Firmy inwestycyjne będą zobowiązane do identyfikacji i kwantyfikacji wszystkich kosztów oraz opłat ponoszonych przez klienta.
Na podstawie jednolitych standardów i benchmarków nadzorczych (obejmujących m.in. MiFID II, UCITS, AIFMD oraz IDD) będą musiały ocenić, czy całkowite koszty są uzasadnione i proporcjonalne. Produkty, które nie spełnią tego kryterium, nie powinny trafić do sprzedaży.
Równolegle poprawiona zostanie jakość i użyteczność kluczowych dokumentów informacyjnych (KID). Informacje o kosztach, ryzyku i oczekiwanych stopach zwrotu mają być bardziej widoczne i porównywalne.
Co istotne, po 30 miesiącach od wejścia w życie nowych przepisów PRIIPs, KID-y będą musiały być dostępne w formacie możliwym do maszynowego odczytu, co sprzyja digitalizacji i porównywarkom inwestycyjnym.
Uproszczona ścieżka klienta, silniejsza ochrona
Pakiet zachowuje test odpowiedniości jako kluczowy mechanizm ochrony inwestora, ale wprowadza pragmatyczne uproszczenia.
Doradcy rekomendujący zdywersyfikowane, nieskomplikowane i kosztowo efektywne produkty nie będą musieli badać wiedzy i doświadczenia klienta. Ma to ograniczyć obciążenia regulacyjne bez obniżania poziomu bezpieczeństwa.
Nowe przepisy zaostrzają zasady dotyczące zachęt dla pośredników (prowizji, opłat i innych korzyści). Firmy muszą wykazać, że dana zachęta przynosi klientowi wymierną korzyść, a jej koszt jest jasno i oddzielnie ujawniony.
Wzmocniony zostaje obowiązek działania w najlepiej pojętym interesie klienta, przy jednoczesnym zachowaniu możliwości wprowadzenia całkowitego zakazu inducements przez państwa członkowskie na podstawie przepisów krajowych.
Istnieją obawy, że ograniczanie prowizji dla pośredników będzie spowalniało rozwój rynku kapitałowego zwłaszcza w państwach członkowskich, gdzie rynek i udział w nim konsumentów – takich jak Polska – jest suboptymalny.
Edukacja finansowa i finfluencerzy
Regulacje po raz pierwszy tak wyraźnie akcentują rolę edukacji finansowej oraz problematykę tzw. finfluencerów. Działania ich – zwłaszcza za pośrednictwem social mediów – będą pod lupą.
Państwa członkowskie mają być zachęcane do rozwijania kompetencji finansowych obywateli, a komunikacja marketingowa firm inwestycyjnych ma być rzetelna, jasna i niewprowadzająca w błąd – także w mediach społecznościowych.
Zmiany obejmują również liberalizację kryteriów uznania inwestora detalicznego za profesjonalnego. Obniżono progi dotyczące wielkości portfela i aktywności transakcyjnej, a także wprowadzono alternatywne kryterium edukacyjne. To krok w stronę lepszego dopasowania poziomu ochrony do realnych kompetencji inwestorów.
Całościowo pakiet RIS stanowi próbę wyważenia interesów: zwiększenia ochrony inwestora detalicznego bez nadmiernego dławiącego wpływu regulacji na rynek. Jego skuteczność będzie jednak zależała od implementacji i praktyki nadzorczej w poszczególnych państwach UE.
Dalsze prace wymagają teraz sfinalizowania negocjacji w trilogu technicznym i formalnego przyjęcia stanowisk legislacyjnych w Parlamencie Europejskim i w Radzie UE.
