Renta dożywotnia czy zamiana mieszkania na mniejsze: co się bardziej opłaca?

Eksperci przekonują, że kapitał zamrożony w mieszkaniu można spieniężyć i żyć dostatniej na emeryturze. Wszystko zależy od rodzaju i wielkości nieruchomości oraz tego jaki wariant „spieniężenia” wybierze senior. Jedną z opcji jest wynajęcie pokoju lub części domu. Takie rozwiązanie pozwala „dorobić” ok. 500-1000 zł miesięcznie do emerytury. Powoduje jednak utratę prywatności i mniejszy komfort życia (m.in. przez mniejszą powierzchnię użytkową, z której osoba starsza może korzystać). Wśród najczęściej porównywanych opcji jest zatem renta dożywotnia (czyli przekazanie prawa własności do nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia pieniężne i gwarancję dożywotniego korzystania z lokum) oraz sprzedaż dotychczasowego i zakup mniejszego mieszkania. Często słyszy się, że z ekonomicznego punktu widzenia ta druga opcja jest bardziej opłacalna. Eksperci z Funduszu Hipotecznego DOM przeanalizowali kilka scenariuszy.

Czytaj także: Emeryci decydują się na rentę dożywotnią z powodu trudnej sytuacji finansowej >>>

– Przeanalizowaliśmy trzy scenariusze. W pierwszym z nich senior sprzedaje mieszkanie zlokalizowane w Warszawie, o powierzchni 65 m kw. oraz przeprowadza się do mniejszego w tej samej dzielnicy, ale o metrażu 40 m kw. W drugim scenariuszu senior podpisuje umowę renty dożywotniej na w/w mieszkanie o powierzchni 65 m kw. W trzecim scenariuszu podnajmuje pokój – wyjaśnia Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM. – Z naszych wyliczeń wynika, że zarówno senior, który zamienił mieszkanie na mniejsze, jak i ten, który podpisał umowę renty dożywotniej będzie mógł uzyskać miesięcznie odpowiednio 966 zł lub 960 zł. To bardzo podobne kwoty, ale warto podkreślić, że przy zamianie mieszkania na mniejsze senior „straci 25 metrów kwadratowych”, czyli obniży swój komfort życia. Dzięki sprzedaży zyska nadwyżkę finansową w wysokości 142 600 zł, co oznacza, że będzie mógł „wypłacać sobie” dodatkowe środki w kwocie 966 zł do emerytury przez określony czas – 12 lat. Dla takiej wartości przygotowaliśmy wyliczenia, co oznacza, że wypłaty będą ograniczone w czasie. Skąd wzięliśmy 12 lat? To oczekiwania długość życia naszego reprezentatywnego seniora według danych GUS. Jeżeli nasz senior pożyje dłużej, środki pieniężne ze sprzedaży mieszkania skończą się. Będzie zatem musiał wypłacać sobie „coraz mniejsze kwoty” lub zaniechać tych wypłat całkowicie. Senior, który wybrał rentę dożywotnią, będzie otrzymywał świadczenia finansowe w wysokości 960 zł (+ waloryzacja) dożywotnio. Renta dożywotnia to rozwiązanie, w którym fundusz hipoteczny szacuje ryzyko, bierze go na siebie i zobowiązuje się do wypłacania świadczeń, aż do śmierci beneficjenta – dodaje Robert Majkowski.

Scenariusz 1 – sprzedaż mieszkania i przeprowadzka do mniejszego

Z wyliczeń Funduszu Hipotecznego DOM wynika, że senior, który sprzeda mieszkanie o powierzchni 65 m kw. i kupi lokum o pow. 40 m kw. zyska na tej transakcji 142 600 zł. Będzie musiał jednak koszty dodatkowe (m.in. prowizje i opłaty z tytułu transakcji), koszty przeprowadzki czy ewentualnej adaptacji nowego mieszkania. Jeżeli będzie chciał „wypłacać sobie” dodatkowe środki do emerytury z uzyskanego w ten sposób budżetu, to przez 12 lat (bo taka jest oczekiwania długość życia wg GUS) będzie miał dodatkowe 966 zł miesięcznie. Czas realizacji transakcji będzie dość długi, a sam proces – energochłonny, co dla seniora może być dużym wyzwaniem. Warto też pamiętać, że przeprowadzka wiąże się ze zmianą środowiska, sąsiadów, współlokatorów. Zmieni się też metraż nieruchomości, a więc obniży się standard życia. – Ktoś, kto żył dotychczas w „oswojonej przestrzeni”, będzie musiał przyzwyczaić się do nowej. I mowa tu nie tylko o sąsiadach, ale również sprzedawcy z osiedlowego sklepiku, pani na poczcie, czy personelu przychodni lekarskiej. To właśnie dlatego mówi się, że sprzedaż mieszkania w starszym wieku należy rozpatrywać nie tylko z ekonomicznego punktu widzenia. Bardzo ważnym aspektem są emocje, poczucie bezpieczeństwa, znajomość miejsca, w którym żyło się 40 czy 50 lat – mówi Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM. Tę tezę potwierdza zresztą szereg badań. W przeprowadzonym jakiś czas temu badaniu PolSenior, osoby starsze deklarowały, że mimo wysokich kosztów utrzymania nieruchomości – nie zamierzają zmieniać swoich mieszkań. Tak odpowiedziało 45 proc. ankietowanych. Z kolei seniorzy, którzy przeprowadzali się do domów opieki, mimo dość szybkiej adaptacji, przyznawali, że „wyrwanie ich” z dotychczasowego miejsca zamieszkania powoduje w nich smutek, osamotnienie, z pragnieniem śmierci włącznie. Osoby te twierdziły, że dałyby wszystko, by móc wrócić do domu rodzinnego (Monografia prawnicza „Hipoteka odwrócona” pod redakcją E.Rutkowskiej-Tomaszewskiej (wyd. C.H. Beck, 2017). Badanie przeprowadzono w 2011 i 2012 roku wśród mieszkańców podlaskich domów społecznych).

Scenariusz 2 – renta dożywotnia

Ten sam senior (w wieku 75 lat), który jest właścicielem mieszkania o pow. 65 m kw. zlokalizowanego w Warszawie, może podpisać umowę renty dożywotniej, otrzymywać comiesięczne świadczenia pieniężne aż do swojej śmierci, oraz mieszkać dożywotnio we własnym lokum. Świadczenie w przypadku takiego seniora wyniesie 960 zł miesięcznie, więc będzie podobne jak w przypadku sprzedaży mieszkania, tyle tylko, że nieograniczone w czasie, dożywotnie. Takie świadczenie będzie również waloryzowane. Komfort życia pozostanie bez zmian, podobnie z otoczeniem, sąsiadami, współlokatorami. Czas realizacji transakcji będzie znacznie krótszy, ok. 2-4 tygodnie. – Warto pamiętać, że w przypadku sprzedaży mieszkania i zamiany go na mniejsze senior wciąż będzie właścicielem nieruchomości, a mniejsze mieszkanie odziedziczą spadkobiercy. Jeżeli senior zdecyduje się na rentę dożywotnią, mieszkanie stanie się własnością funduszu hipotecznego, a więc nie będzie mogło być dziedziczone. To jeden z najważniejszych czynników, który wpływa na podjęcie decyzji o podpisaniu umowy renty dożywotniej. Mamy natomiast wielu klientów, którzy nie mają żadnych spadkobierców lub ich spadkobiercy nie są zainteresowani dziedziczeniem danej nieruchomości (np. dalecy krewni). W ostatnim badaniu opinii, które przeprowadziliśmy wśród naszych klientów, 62 proc. z nich przyznało, że ich sytuacja rodzinna nie miała wpływu na zawarcie umowy renty dożywotniej, a 73 proc. deklarowało, że ich spadkobiercy (dzieci, wnuki, dalsza rodzina) nie chcą podważać lub unieważnić takiej umowy. To wskazuje, że renta dożywotnia staje się, wzorem innych krajów, jednym ze sposobów poprawy życia na emeryturze, a zrozumienie zalet tego rozwiązania dotyczy nie tylko samych seniorów, ale również ich bliskich – podsumowuje Robert Majkowski.

Scenariusz 3 – podnajęcie pokoju lub części domu

Senior może zdecydować się też na podnajęcie pokoju w swoim mieszkaniu lub wynajęcie części domu. Co prawda komfort życia również będzie mniejszy, a czas pozyskiwania środków ograniczony czasem najmu, ale w takim przypadku emeryt będzie mógł liczyć na dodatkowe 500-1000 zł miesięcznie. – W tym przypadku trudno mówić o prawdziwym i długoterminowym bezpieczeństwie finansowym, bo rzadko wynajmuje się komuś pokój na 12 lat lub dłużej. Mimo to wynajęcie pokoju może być dobrym, dostępnym i dość szybkim w realizacji pomysłem – mówi Robert Majkowski. – Warto pamiętać również o opcjach pośrednich. Nawet, jeżeli sprzedamy mieszkanie i przeprowadzimy się do mniejszego lokum o pow.
40 m kw. to wciąż będziemy właścicielami nieruchomości. Możemy żyć z nadwyżki finansowej, którą uzyskaliśmy w wyniku sprzedaży, a dodatkowo podpisać umowę renty dożywotniej – tyle, że na mniejszy lokal. Jeżeli połączymy wypłaty z obu źródeł, okaże się, że miesięczne wpływy mogą sięgać 1500 zł – podsumowuje Robert Majkowski z Funduszu Hipotecznego DOM.

Analiza Funduszu Hipotecznego DOM: sprzedaż mieszkania i przeprowadzka do mniejszego, podnajęcie pokoju, renta dożywotnia – porównanie korzyści finansowych oraz innych aspektów związanych z przeprowadzką

*Przykładowe wyliczenia dla mieszkania 65 m² w Warszawie, zamienione na 40 m² w tej samej dzielnicy, średnie ceny za m² wg danych NBP. Wyliczenia dla kobiety w wieku 75 lat.

Wartość nieruchomości 65 metrów – 8060,21 zł x 65 = 523 914 zł

Wartość nieruchomości 40 metrów – 8388,22 zł x 40 = 335 529 zł

Oczekiwania długość życia wg GUS wynosi 12,3 lat, kapitał z korzyści finansowej przy zamianie mieszkania wypłacany w okresie 12,3 lat przy braku oprocentowania lokaty. Oprocentowanie lokaty kapitału 2% w skali roku zwiększa wysokość korzyści miesięcznej do 1066 zł.