Refleksje inwestora: Fiskalne bariery rozwoju

Zbigniew R. Wierzbicki

Są nimi potrzeby rozwoju i wzrostu gospodarczego oraz poprawy konkurencyjności gospodarki polskiej, a także eliminowania przyczyn, a nie jedynie objawów ciągłego odtwarzania deficytu budżetowego, a także konieczność racjonalizacji systemu finansów publicznych. Natomiast dzisiaj celem polityki podatkowej jest ograniczanie deficytu budżetowego i rozdęta ponad potrzeby redystrybucja.

Represyjność i alienacja systemu fiskalnego

System fiskalny stał się czynnikiem ryzyka systemowego Polski. Oceniając z perspektywy mijających dekad, można mówić też o stopniowej alienacji systemu fiskalnego wobec społeczeństwa, w tym też wobec sektora przedsiębiorstw. System fiskalny nie może pełnić jako podstawowej funkcji poborcy podatkowego. Jego działanie albo sprzyja wzrostowi i rozwojowi gospodarki i społeczeństwa, albo staje się barierą rozwoju. Stosowane w Polsce sposoby zmniejszania deficytu budżetowego poprzez krótkookresowe maksymalizowanie przychodów podatkowych prowadzą z jednej strony do nadmiernej represyjności systemu podatkowego, a w ślad za tym do częstego niszczenia przedsiębiorstw i podatników. Z drugiej strony nie likwidują przyczyn deficytu, lecz jedynie objawy niesprawności zarządzania gospodarką i społeczeństwem, czyli prowadzą do reinkarnacji deficytu budżetowego w następnych latach. Jeżeli walczy się z objawami, a nie z przyczynami deficytu, to deficyt odradza się non stop.

Jak przezwyciężyć reinkarnację deficytu?

Nikt jeszcze nie wymyślił bardzie efektywnych sposobów ograniczania deficytu budżetowego jak:

• Po pierwsze – poprawa efektywności gospodarki poprzez zachęcanie przedsiębiorstw do inwestycji podnoszących wydajność, wprowadzających postęp techniczny i podnoszących konkurencyjność gospodarki przez zwiększenie konkurencyjności krajowych przedsiębiorstw opartą na innowacyjności, a nie na niskich płacach i na ulgach dla inwestorów zagranicznych.
• Po drugie – racjonalizacja systemu finansów publicznych i wprowadzania w nim nowoczesnych metod zarządzania, w tym zarządzania programami i projektami oraz budżetowania zadaniowego opartego na metodach ABC i ABB.
• Po trzecie – racjonalizacja i uproszczenie systemu podatkowego oraz zmniejszenie jego represyjności.
• Po czwarte – likwidacja wynaturzeń celów i sposobów działania aparatu fiskalnego, np. w postaci systemu motywacyjnego urzędników fiskalnych premiującego ściganie podatników na kilka miesięcy przed przedawnieniem zobowiązań lub bezkarne stawianie zarzutów, blokowanie rachunków bankowych, co doprowadza do upadłości tysięcy przedsiębiorców.

Po 25 latach przemian Polska jest na 87. miejscu w ocenie przyjazności systemu fiskalnego

Polska jest w gronie nowych demokracji liderem przemian w systemie bankowym i ubezpieczeniowym, a outsiderem w zakresie zmian w systemie fiskalnym. Ostatni raport Banku Światowego wskazuje, że mimo nieznacznego postępu w procedurach podatkowych Polska wlecze się w ogonie cywilizacyjnym w zakresie jakości i przyjazności systemu podatkowego. Z tych ocen (zresztą nie tylko Banku Światowego) wynika, że nie tylko mamy deficyt budżetowy, ale także przede wszystkim deficyt systemowych zmian proefektywnościowych, w tym zwłaszcza w systemie fiskalnym, a te zmiany, które następują, są zbyt wolne i najczęściej wymuszane presją organizacji przedsiębiorców i regulacji unijnych. Bo czy powodem do zadowolenia może być – w 25. roku transformacji systemowej – przesunięcie Polski w ostatnich kilku latach w rankingu Paying Taxes z miejsca 113. na 87., jeżeli chodzi o przyjazność systemu fiskalnego dla przedsiębiorców?

Całkowita stopa podatkowa dla polskich firm nadal jest bardzo wysoka i w 2014 r. wynosi 38,7 proc., a w poprzednim roku – 38,5 proc. System podatkowy w Polsce wymusza nadmierną pracochłonność po stronie podatnika. W polskich realiach systemowych przeciętna polska firma poświęca ...