Raporty: Kredyty dla gospodarstw domowych 2008-2009- gdzie uderzył kryzys?

dr Andrzej Topiński
Główny Ekonomista Biura Informacji Kredytowej

Dane o stanie zadłużenia gospodarstw domowych nie pozwalają uchwycić wpływu kryzysu na rynkach finansowych na procesy kredytowania tych gospodarstw. W tym celu lepiej jest śledzić informacje o nowo udzielanych kredytach. Ponieważ NBP nie publikuje takich danych, sięgnęliśmy, do baz Biura Informacji Kredytowej. Na wykresie widać wartość nowo udzielonych kredytów w kolejnych miesiącach, poczynając od stycznia 2008 roku, w złotych polskich oraz w walutach. Te ostatnie zostały przeliczone na franki szwajcarskie – walutę zdecydowanie dominującą w tym portfelu. Wykres jest wyskalowany w ten sposób, że przy kursie franka 3 PLN/CHF wartość kredytów walutowych w PLN jest do odczytania na skali złotowej (lewej).

Wniosek z wykresu: kryzys dotknął wyłącznie, ale za to potężnie, akcję kredytową w walutach, która licząc wartościowo w szczycie koniunktury kredytowej latem 2008 roku była zbliżona do kredytów złotowych. Wartości nowo udzielanych kredytów złotowych kryzys nie dotknął!

Ponad 90 proc. kredytów walutowych udzielonych było na cele mieszkaniowe. Można więc powiedzieć, że zjawisko credit crunch w Polsce, jeśli chodzi o gospodarstwa domowe, wystąpiło wyłącznie w obszarze walutowych kredytów na cele mieszkaniowe. Boom mieszkaniowy ostatnich lat napędzany był tanim i łatwo dostępnym kredytem głównie we frankach szwajcarskich. Finansował on zarówno budowę mieszkań, jak i wzrost ich cen. Spadek podaży kredytu źle wróży rynkowi mieszkaniowemu w najbliższych miesiącach, a może i latach. Koniunktura na rynki mieszkaniowe wróci dopiero z kredytami, a tych na horyzoncie nie widać.

Załamanie podaży nowych kredytów mieszkaniowych ma wiele przyczyn. Z pewnością jednak nie leżą one po stronie popytu, choć wyższe marże mogą mieć pewien wpływ. Świadczy o tym utrzymujący się, wysoki poziom kredytowania w złotych. Banki nie udzielają nowych kredytów w walucie ze względu na trudności w pozyskaniu funduszy, wzrost ich kosztów, ryzyka finansowania długoterminowych kredytów krótkookresowymi operacjami walutowymi oraz ze względu na silną presję nadzorców na ograniczanie kredytowania w walutach. Jednocześnie, także nie bez wpływu nadzorców, banki zaostrzyły kryteria kredytowania długookresowego w złotych, podnosząc wymagania wkładu własnego i zaostrzając kryteria dochodowe. W efekcie nie doszło do wzrostu rekompensującego ograniczenie przez banki kredytów walutowych kredytowania mieszkalnictwa w złotych.

Natomiast odporność kredytów złotowych – mieszkaniowych i pozostałych – na spowolnienie gospodarki i kryzys zaufania na rynkach finansowych oznacza, że akcja kredytowa nie ma obecnie wpływu na spowolnienie popytu konsumenckiego, w tym na rynkach, na których kredyt silnie wpływa na popyt: ...