Raport Związku Banków Polskich „Polska i Europa w nowej rzeczywistości”

Raport Związku Banków Polskich prezentuje zestawienie najważniejszych danych gospodarczych oraz prognozy na kolejne lata.

Zagrożenia dla sektora bankowego i gospodarki

Autorzy raportu tradycyjnie zapytali przedstawicieli sektora bankowego o największe zagrożenia dla stabilności europejskiej gospodarki. Aż 33% respondentów wskazało konflikt pomiędzy Rosją i Ukrainą oraz wysoką inflację (26%).

Na kolejnych pozycjach wskazano uzależnienie od nośników energii z Rosji, problemy wewnętrzne w krajach UE, a także procesy dezintegracyjne w ramach Unii Europejskiej.

Obecny stan polskiej gospodarki na tle krajów europejskich został oceniony znacznie gorzej w porównaniu do odczytu sprzed roku.

Obecnie źle lub bardzo źle stan polskiej gospodarki ocenia 42% badanych, to o 24 p.p. więcej niż w ubiegłym roku. „Dobrze” stan polskiej gospodarki ocenia 19% bankowców, czyli o 33 p.p. mniej niż rok wcześniej.

W opinii 47% bankowców Polska wróci na ścieżkę wzrostu wolniej niż inne kraje Unii Europejskiej.

Tegoroczny odczyt jest bardziej pesymistyczny niż przed rokiem. Wówczas podobnego zdania było 26%, tj. o 21 p.p. mniej. Natomiast 30% respondentów uważa, że powrót na ścieżkę wzrostu nastąpi w tym samym czasie.

Wojna w Ukrainie i sytuacja banków w UE

Rosyjska inwazja na Ukrainę doprowadziła do eskalacji napięć geopolitycznych i serii bezprecedensowych sankcji nałożonych przez UE, USA i inne kraje na Rosję i Białoruś. W odpowiedzi Rosja wprowadziła kontrsankcje w ramach działań osłonowych i odwetowych.

Wydarzenia w Ukrainie spowodowały wzrost światowego indeksu ryzyka geopolitycznego do poziomów porównywalnych z atakami na World Trade Centre i inwazji na Irak.

Konsekwencją powyższych wydarzeń są wysokie odczyty wskaźników inflacji oraz oczekiwania rynkowe dotyczące zacieśniania polityki pieniężnej przez główne banki centralne, a to z kolei przełożyło się na wzrost zmienności cen obligacji i premii terminowej na globalnym rynku finansowym.

Pomimo wzrostu ryzyka, sektor bankowy w UE pozostaje odporny na niekorzystne czynniki. Poziom adekwatności kapitałowej jest wysoki i stabilny, jakość aktywów dotychczas systematycznie poprawiała się, a wskaźniki rentowności i koszty ryzyka wróciły do poziomów sprzed pandemii.

Potwierdzają to wysokie kapitały oraz wyniki badania i oceny nadzorczej banków, podlegających Jednolitemu Mechanizmowi Nadzorczemu.

W tym rozdziale autorzy analizują kondycję europejskiego sektora bankowego.

Na jego tle autorzy raportu prezentują polski sektor bankowy i jego wpływ na finansowanie gospodarki.

Sytuacja sektora bankowego w Polsce

Ważnym elementem opracowania jest wskazanie ryzyka i obciążeń sektora bankowego w najbliższej przyszłości.

Stabilny i efektywny sektor bankowy to jeden z warunków sprawnej odbudowy potencjału gospodarczego większości krajów Unii Europejskiej. Dlatego Związek Banków Polskich od lat zwraca uwagę na konieczność podjęcia działań na rzecz rozwoju polskiego sektora bankowego i finansowania przez niego gospodarki w tak trudnym i wymagającym okresie.

– Na skutek aktualizacji wyceny skarbowych papierów wartościowych między kwietniem 2021 r. a kwietniem 2022 r. fundusze własne sektora bankowego spadły o 13,5 proc. i nawet po uwzględnieniu wyniku sektora z ubiegłego roku zmniejszyły się one z 228 mld zł do 191 mld zł. Fundusze własne banków malały już rok wcześniej. Warto zwrócić uwagę, że zmniejszenie kapitałów własnych w skali roku było zjawiskiem nieobserwowanym w polskim sektorze bankowym od bardzo dawna. Przynajmniej od kryzysu na rynkach finansowych na świecie w 2008 r. nie mieliśmy do czynienia z tak wyjątkową sytuacją.

– W sektorze bankowym istotny jest nie sam zysk, lecz wspomniane fundusze własne i jego rentowność. Gdy weźmiemy pod uwagę konieczność utworzenia odpisów, rezerw, spojrzymy na straty wynikające z aktualizacji wyceny obligacji to sektor bankowy w Polsce słabnie, a nie wzmacnia się. 

– Zyski sektora bankowego za cały 2022 roku, pomimo wzrostu stóp procentowych, mogą okazać się niższe od oczekiwanych

– Sektor bankowy rozwijał się znacznie wolniej i uzyskiwał niższe wyniki, niż wskazywałoby na to PKB. 

– Zarówno na banki, jak i klientów nakładane są zbyt duże obciążenia. Polski sektor bankowy zajmuje w UE jedną z czołowych pozycji pod względem skali obciążeń. Łącznie w latach 2015-2022 obciążenia sektora bankowego wyniosą 81,6 mld zł, w tym 32,5 mld zł w 2022 roku. Dla klientów banków rośnie oprocentowanie, a co za tym idzie rosną raty kredytów. Ze względu na wysokie obciążenia banki nie będą mogły uatrakcyjniać oprocentowania depozytów. 

– Zauważalny jest spadek tempa oszczędności Polaków, który wynika z braku systemowych zachęt.

– Banki zanotowały spadek popytu w większości segmentów rynku kredytowego, z wyjątkiem kredytów krótkoterminowych dla dużych przedsiębiorstw i kredytów konsumpcyjnych.

– Widoczne jest załamanie w mieszkalnictwie oraz rolnictwie.

– Wyzwaniem dla sektora bankowego jest nieprzewidywalność i niepewność regulacyjna, a także zaskakujące i szokujące rozstrzygnięcia prawne o podłożu populistycznym.

Rozwiązanie problemów rozwojowych, z którymi będzie musiała się zmierzyć krajowa gospodarka w perspektywie najbliższych lat, będzie m.in. uwarunkowane posiadaniem sektora bankowego w pełni zdolnego do finansowania i wspierania wzrostu.

Jedynie silny sektor bankowy jest w stanie sprostać potrzebom finansowania gospodarki na odpowiednim poziomie.

IX edycja raportu „Polska i Europa w nowej rzeczywistości” Związku Banków Polskich