Raport: ustawa antylichwiarska wypchnie ok. 3 mln osób do szarej strefy kredytów

„Zbadaliśmy ankietowo 19 największych instytucji pożyczkowych, w zakresie wpływu proponowanych ograniczeń kosztów pozaodsetkowych na akcję kredytową. Z naszej analizy wynika, że po wejściu w życie tzw. ustawy antylichwiarskiej liczba klientów obsługiwanych przez instytucje pożyczkowe zmniejszy się o ok. 60% w porównaniu z liczbą Polaków, którzy otrzymują pożyczki na obecnych warunkach. Należy zastanowić się, co stanie się z resztą klientów, którzy nie będą w stanie pozyskać finansowania” – powiedział wiceprezes CRIF Polska Piotr Badura podczas konferencji prasowej.

Drastycznie ścięty limit na koszty pozaodsetkowe

Autorzy raportu przypomnieli, że w czasie pandemii, od marca 2020 r. do czerwca 2021 r., obowiązywał drastycznie ścięty limit na koszty pozaodsetkowe, w kształcie niemal identycznym, jak w procedowanej obecnie ustawie.

Czytaj także: Wiceprezes BIK o nowej ustawie antylichwiarskiej >>>

„Obniżenie maksymalnych kosztów pozaodsetkowych dla kredytów konsumenckich w czasie pandemii sprawiło, że chociaż kredyt potaniał, to przede wszystkim stał się mniej dostępny, szczególnie dla osób najbardziej narażonych na wykluczenie finansowe” – zauważyła prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego Agnieszka Wachnicka.

Duża część konsumentów zostanie wypchnięta poza regulowany rynek

Jej zdaniem, istnieje silna obawa, że w wyniku ponownego drastycznego obniżenia limitu kosztów pozaodsetkowych, bez wyliczeń, jak to wpłynie na dostępność oferty kredytowej z legalnych źródeł, czyli banków, SKOK-ów i firm pożyczkowych, duża część polskich konsumentów zostanie wypchnięta poza regulowany rynek, cofając poziom ochrony konsumentów o lata. Tym bardziej, że potrzeby pożyczkowe Polaków nie maleją.

„Nasze doświadczenie uczy, że gdy nie znajdą go w legalnym źródle, trafią do szarej strefy. To z kolei sprawi, że poziom ich ochrony drastycznie spadnie, ponieważ w szarej strefie nikt nie przestrzega obowiązujących od 2011 r. przepisów ustawy o kredycie konsumenckim” – dodał prezes warszawskiego oddziału Federacji Konsumentów Michał Herde.

Przejrzystość rynku pożyczek

Według niego, istotnym czynnikiem wpływającym na przejrzystość rynku pożyczek jest współpraca instytucji pożyczkowych z podmiotami wyspecjalizowanymi w ocenie konsumentów. To zabezpiecza obie strony przed skorzystaniem z pożyczki, która nie będzie potem obsługiwana przez klienta i narazi oferenta na problemy i konieczność windykacji.

„Po proponowanych zmianach część wykluczonych może wpaść w spiralę zadłużenia poza systemem, lub trafić np. do lombardów zastawiając telefony czy inne przedmioty codziennego użytku. Potem ich wykup może okazać się niemożliwy” – wskazał.

Planowane zmiany regulacyjne w różnym stopniu wpłyną na pożyczki o różnych kwotach

Jak wynika z analizy CRIF, planowane zmiany regulacyjne w różnym stopniu wpłyną na pożyczki o różnych kwotach – czym większa wysokość pożyczki tym większe ograniczenie ich udzielania. Z tego powodu prawdopodobnie radykalnie zmniejszy się również wysokość udzielonej kwoty pożyczki, a potrzeby konsumentów szukających finansowania na wyższe kwoty nie będą zaspokojone. Dodatkowo sytuacja makroekonomiczna i geopolityczna wymusza wyższe koszty życia. Czterech na pięciu badanych przez Federację Konsumentów odnotowało zwiększenie się opłat i rachunków w gospodarstwie domowym.

Czytaj także: Ponad 2,2 mln Polaków rocznie zostanie pozbawionych dostępu do finansowania?

„Ponad połowa respondentów zakłada, że ich poziom życia obniży się w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Druga zmienne, na którą warto zwrócić uwagę, to cel zobowiązań finansowych. 35% badanych deklaruje, że ewentualne zobowiązania finansowe, jakie podejmą będą przeznaczać na bieżące wydatki. Może to wskazywać na to, że w najbliższym czasie konsumenci będą potrzebować zwiększonego dostępu do legalnego finansowania” – podkreślił Herde.

Analiza obecnego stanu ochrony polskich konsumentów

W raporcie przedstawiona została również analiza obecnego stanu ochrony polskich konsumentów. Wynika z niej, że działalność instytucji pożyczkowych uległa profesjonalizacji. Można zauważyć cyfryzację rynku i reorientację na utrzymanie klienta bez stosowania agresywnego marketingu zadłużeniowego. W 2021 r. liczba skarg do Rzecznika Finansowego na instytucje pożyczkowe spadła o 355 w porównaniu do 2020 r., a skarg związanych z oprocentowaniem i kosztami kredytu konsumenckiego w 2021 r. było pięć razy mniej, niż rok wcześniej.

Przedstawiciele organizacji podkreślili, że oczekują merytorycznej dyskusji, by uwzględnić interesy obu stron. Jest na to czas podczas prac w Senacie i potem, gdy ustawa powróci do Sejmu. Kluczowe jest przedstawienie oceny i analizy skutków jej wprowadzenia, podsumowali.