Raport Specjalny: Nowe wyzwania prawne dla branży

Karol Jerzy Mórawski

Nowe rozwiązania legislacyjne wpłyną również na obrót wierzytelnościami oraz działalność podmiotów profesjonalnie trudniących się windykacją. Pamiętać należy, że polski sektor windykacji funkcjonuje na zasadach ogólnych. – W przeciwieństwie do rozwiązań legislacyjnych funkcjonujących w różnych krajach europejskich nie mamy prawa, które reguluje naszą działalność, zatem te zasady, według których działamy, podlegają różnym przepisom – kodeksu cywilnego, karnego, ale przede wszystkim różnym przepisom szczegółowym – przypomniał podczas kwietniowej edycji Forum Zarządzania Wierzytelnościami Piotr Badowski, prezes Polskiego Związku Windykacji. W jakim stopniu nowe rozwiązania mogą wpłynąć na skuteczność działań na rzecz odzyskiwania wierzytelności?

Zacznijmy od tego, co już stało się faktem – czyli upadłości konsumenckiej po nowemu. Obowiązujące od początku tego roku, zmienione przepisy prawa upadłościowego i naprawczego odnoszące się do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej krytykowane są z wielu powodów. Nadmierna liberalizacja, utrzymanie kosztownego modelu likwidacyjne go – niekorzystnego zarówno dla wierzyciela, jak i dłużnika, wreszcie szereg niejasnych kryteriów, odpowiedzialność za stosowanie których w ostateczności spadnie na barki sędziów. – Stosowanie klauzul generalnych, czyli nieostrych norm prawnych, jest niezwykle trudne – w postępowaniu upadłościowym, gdzie nie przeprowadza się postępowania dowodowego co do zasady, a sąd opiera się o oświadczenia upadłego, łatwo o pomyłkę – powiedział w wywiadzie dla naszego miesięcznika wiceprezes Związku Banków Polskich, mec. Jerzy Bańka.

Zdążyć przed upadłością…

Wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych w zakresie upadłości konsumenckiej zbiegło się w czasie z narodzinami nowego segmentu rynku w branży windykacyjnej – czyli obrotu wierzytelnościami zabezpieczonymi hipotecznie. – To, co obserwowaliśmy w 2014 r., to jest otwarcie się worka kredytów bankowych zabezpieczonych hipotecznie. Jeszcze pod koniec 2013 r. tak naprawdę nie było obrotu takimi wierzytelnościami – twierdzi Piotr Badowski. Tymczasem już w roku ubiegłym banki pozbyły się portfeli kredytów hipotecznych wartych nawet ponad 2 mld zł. Wszystko wskazuje na to, że w roku bieżącym liczba ta podwoi się – według prognoz na rynek mają trafić portfele o wartości od 4 do 5 mld zł. Biorąc pod uwagę szacunkową wartość całego rynku windykacji w Polsce na poziomie 10–15 mld zł oznaczałoby to, iż wierzytelności hipoteczne stanowić będą od 30 do nawet 50 proc. jego wartości. Jak na te wskaźniki wpłynąć może nowe prawo upadłościowe i naprawcze? Wizja szerszego dostępu do upadłości konsumenckiej mogła sprawić, że aktywa będące przedmiotem obrotu już w ubiegłym roku zaczęły tracić na wartości.

– Rynek bardzo chętnie zaczął skupować te pakiety, w 2014 r., z tego co mi wiadomo, wartość obrotu osiągnęła wartość nominalną tych kredytów – około 2 mld zł. Równocześnie obserwowaliśmy spadek wyceny tych pakietów. (…) Jaki wpływ miała na to nowa regulacja i fakt, że dłużnikowi będzie teraz łatwiej upaść i umorzyć część zadłużenia? Trudno powiedzieć. Na pewno firmy windykacyjne będą musiały to również uwzględniać – tak jak i sprzedawcy ...