Raport Specjalny. Horyzonty Bankowości 2020. Finanse: Co się dzieje z rentownością polskich banków?

W pierwszej połowie minionego roku zyskowność sektora bankowego nieznacznie się zmniejszyła – poinformował Narodowy Bank Polski w najnowszej edycji raportu o stabilności systemu finansowego, datowanej na grudzień 2019 r. Sytuacja w poszczególnych bankach była silnie zróżnicowana – największe instytucje komercyjne charakteryzowały się znacząco wyższą rentownością od pozostałych, a pięć największych instytucji, kontrolujących blisko 50% aktywów sektora bankowego, wypracowało ponad 2/3 jego dodatnich wyników finansowych. Analitycy banku centralnego zwrócili uwagę, że tendencja ta świadczy o występowaniu efektu skali, co może zachęcać właścicieli banków działających w Polsce do podejmowania decyzji prowadzących do zwiększenia sumy bilansowej banków np. poprzez przejęcia innych podmiotów lub zbywanie polskich spółek zależnych z powodu niemożności osiągnięcia satysfakcjonującej rentowności kapitału. To może skutkować ograniczeniem liczby banków działających na rynku, co nie jest dobrą sytuacją z punktu widzenia konkurencji i konsumentów. W trudnej sytuacji stawia to zwłaszcza mniejsze banki, które są mniej atrakcyjne dla inwestorów. 

Co osłabia zyskowność sektora?

Na zyskowność banków w I półroczu 2019 r. negatywnie wpłynęły obciążenia fiskalne, rosnące koszty operacyjne oraz odpisy na ryzyko kredytowe. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez NBP nastąpił wzrost marży odsetkowej netto i niewielkie zwiększenie dźwigni, przy czym w bankach spółdzielczych marża odsetkowa nadal malała (m.in. ze względu na obniżającą się efektywność portfeli kredytowych i brak możliwości dostosowania kosztów depozytów w odpowiedniej skali), obciążenie wyników odpisami z tytułu utraty wartości kredytów wzrosło bardziej niż przeciętnie w sektorze bankowym, natomiast poprawiła się efektywność kosztowa. Nie należy spodziewać się, żeby w najbliższym okresie nastąpił wzrost stóp procentowych, a podwyższenie marży odsetkowej może zależeć tylko od szerszego oferowania wyżej oprocentowanych produktów kredytowych oraz szukania niżej oprocentowanych zobowiązań.

W czerwcu 2019 r. wynik finansowy ROE (return on equity, zwrot na kapitale) netto polskich banków wyniósł 6,8% (9,8% brutto), podczas gdy w 2011 r. wskaźnik ten kształtował się na poziomie 12,9%. Do spadku efektywności banków przyczynił się w minionym roku wzrost składek na fundusze BFG. Obciążenie to dotknęło w szczególności banki komercyjne, które ponoszą znacznie wyższe koszty utrzymania systemu gwarancji depozytów niż banki spółdzielcze opłacające składkę ryczałtową uzależnioną od ich wielkości. Z tej właśnie przyczyny ...