Raport Specjalny Horyzonty Bankowości 2017: Rewolucja z dwuletnim odroczeniem

Karol Jerzy Mórawski

Pierwszym w historii Wspólnoty Europejskiej aktem prawnym regulującym w kompleksowy sposób zasady ochrony danych osobowych była Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 95/46/WE w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych. W maju przyszłego roku regulacja ta przejdzie bezpowrotnie do historii. Jej miejsce zajmą dwa nowe akty prawne, z których kluczowe znaczenie dla przedsiębiorstw będzie miało Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/45/WE (tzw. rozporządzenie GDPR – General Data Protection Regulation). Drugi z przyjętych przez unijnego ustawodawcę przepisów, czyli dyrektywa o numerze 2016/680/WE, znajdzie zastosowanie wyłącznie do przetwarzania danych osobowych przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości na potrzeby postępowania karnego. Parlament Europejski przyjął obie regulacje w kwietniu 2016 r., jednak kraje wspólnotowe otrzymały dwa lata na implementację nowych rozwiązań.

Wspólne reguły dla całej Europy

Uchwalenie rozporządzenia GDPR oznacza całkowicie nową koncepcję ochrony prywatności w procesie zarządzania danymi osobowymi. Ustawodawca wspólnotowy zdecydował się na zastąpienie dyrektywy, stanowiącej dla krajowych legislatorów podstawę do stworzenia właściwych aktów prawnych, jednolitą regulacją obowiązującą bezpośrednio na terenie całej Wspólnoty. Oczywiście, GDPR uwzględnia specyfikę poszczególnych krajów, przewidując liczne odstępstwa w uzasadnionych przypadkach, jednak poziom unifikacji będzie nieporównanie wyższy niż w obecnym stanie prawnym. Przesłanką dla takiego rozwiązania był z jednej strony dynamiczny rozwój wspólnego rynku europejskiego i upowszechnienie się transakcji dokonywanych transgranicznie, z drugiej zaś – rosnące znaczenie danych osobowych w obrocie gospodarczym, z czym związany jest gwałtowny wzrost ich wartości. Autorzy przygotowanego przez GIODO Raportu o ochronie danych osobowych szacują, że tylko w tej dekadzie wartość danych obywateli Wspólnoty zwiększy się ponad trzykrotnie, z 315 mln do ponad 1 mld euro.

Również sami obywatele państw członkowskich opowiedzieli się niemal jednogłośnie za ujednoliceniem poziomu ochrony danych osobowych. Opinię taką wyraziło 89% uczestników przeprowadzonego w roku 2015 badania Eurobarometr, poświęconego wyłącznie tej tematyce. „Przemiany te wymagają stabilnych, spójniejszych ram ochrony danych w Unii oraz zdecydowanego ich egzekwowania, gdyż ważna jest budowa zaufania, które pozwoli na rozwój gospodarki cyfrowej na rynku wewnętrznym. (…) Osoby fizyczne, podmioty gospodarcze i organy publiczne powinny zyskać większe poczucie pewności prawa i jego stosowania ...