Raport specjalny Horyzonty Bankowości 2017: Nie spełnił oczekiwań rządu, ale napędził popyt na obligacje

Jan Fraczyk

Podatek bankowy, a konkretnie podatek od instytucji finansowych, którym są objęte również firmy ubezpieczeniowe, SKOK-i i firmy pożyczkowe, wprowadzony został w ekspresowym tempie już miesiąc po objęciu władzy przez Prawo i Sprawiedliwość. Argumentem był niski – według nowej władzy – poziom opodatkowania instytucji finansowych w porównaniu z innymi sektorami gospodarki.

Sejm przegłosował ustawę 29 grudnia 2015 r., a podatek wszedł w życie od lutego następnego roku. Odprowadzany jest od tej pory co miesiąc przez wszystkie instytucje finansowe z wyjątkiem państwowego Banku Gospodarstwa Krajowego, który ustawa wyłączyła z obowiązku.

We wstępnych propozycjach stawka miała wynieść 0,39% od aktywów, ale ostatecznie ustalono, że wyniesie ona 0,44% rocznie, z tym że pomniejszono podstawę opodatkowania o fundusze własne oraz aktywa w postaci skarbowych papierów wartościowych. To ma właśnie kluczowe konsekwencje dla finansów państwa.

Sposób na dług

Okazało się, że nie tylko sama wpływająca co miesiąc kwota do budżetu ma znaczenie. Fakt, że wpisano papiery skarbowe jako aktywa, którymi można zmniejszyć kwotę podatku, napędziło popyt na aukcjach organizowanych przez Ministerstwo Finansów. Obligacje sprzedawały się w ubiegłym roku jak świeże bułeczki, a ich oprocentowanie nie rosło, głównie dzięki popytowi ze strony krajowych banków. Dla państwa ma to kluczowe znaczenie w sytuacji rosnących wydatków na programy socjalne.

Według najnowszych danych NBP na koniec sierpnia ub.r. banki miały w swoich aktywach obligacje o wartości 221,8 mld zł. To o 44,3 mld zł, czyli aż 25%, więcej niż w styczniu 2016 r. Dzięki temu krajowy sektor bankowy wyprzedził inwestorów zagranicznych i stał się największym posiadaczem tych papierów.

Zaangażowanie w polskie papiery dłużne pozostałych inwestorów również rosło, ale już w tempie znacząco niższym. Fundusze inwestycyjne zwiększyły od stycznia do sierpnia zaangażowanie ...