Raport Specjalny Bancassurance: Gorzej już było

Karol Materna

Wejście w życie, z dniem 1 kwietnia 2015 r., Rekomendacji U oraz wytycznych dla zakładów ubezpieczeń dotyczących dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w pozostałych kanałach zapoczątkowało okres dynamicznych zmian legislacyjnych na rynku ubezpieczeniowym, w dużym stopniu obejmujących również obszar ubezpieczeń na życie. Pół roku później zaczęła obowiązywać Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, a z początkiem 2016 r. branża musiała dostosować się do postanowień nowej ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Zmiana kluczowego dla rynku ubezpieczeń aktu prawnego motywowana była koniecznością implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/138/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – Wypłacalność II, jednak twórcy nowych przepisów zawarli w nich również szereg rozwiązań o charakterze stricte prokonsumenckim.

Większość tych zapisów znajduje zastosowanie do sprzedaży ubezpieczeń z komponentem inwestycyjnym; zdaniem rządowych ekspertów w tym właśnie obszarze pozycja klienta była relatywnie najsłabsza. Obowiązki informacyjne sprzedawców polis z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK) zostały istotnie rozszerzone, wprowadzono również sześćdziesięciodniowy okres odstąpienia od umowy ubezpieczenia inwestycyjnego lub wystąpienia z takowej umowy w przypadku produktów oferowanych w modelu grupowym. Po upływie tego okresu ubezpieczyciel ma prawo pobrać opłatę likwidacyjną, jednak zgodnie z przepisami nie może ona przekroczyć 4% wartości wpłaconych środków.

Nie mniej doniosłe skutki dla rynku miały nowe reguły wynagradzania pośredników i agentów, a więc również banków oferujących ubezpieczenia na życie. Przeniesiony wprost z Rekomendacji U i wytycznych dotyczących dystrybucji ubezpieczeń zakaz pobierania wynagrodzenia przez ubezpieczającego działającego na cudzy rachunek przesądził o przyszłości grupowego modelu sprzedaży polis. Na rentowność sprzedaży polis z UFK miała także wpływ konieczność rozkładania wynagrodzeń pośredników oferujących takie produkty na raty, wypłacane proporcjonalnie przez cały okres trwania umowy (lub w okresie pięciu lat w przypadku umów zawieranych na dłuższy czas). Eksperci Polskiej Izby Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych ocenili, iż nowe regulacje przełożą się na niższe nawet o 80% honoraria agentów. To bynajmniej nie koniec zmian w regulacjach dotyczących pośrednictwa ubezpieczeniowego: w parlamencie trwają właśnie prace nad projektem ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, dostosowującym polskie prawo do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. (tzw. dyrektywa IDD).