Raport Euro: Euro w Polsce – perspektywa postkryzysowa

Joanna Bęza-Bojanowska
Szef Biura Pełnomocnika ds. Wprowadzenia Euro przez RP w Departamencie Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Ministerstwa Finansów

Nowy bilans korzyści i kosztów

Przed kryzysem wyróżnialiśmy bezpośrednie efekty przyjęcia euro oraz szereg szans i zagrożeń, uznając przy tym, że katalog skutków bezpośrednich – automatycznych – jest silnie pozytywny, zaś pośrednich w dużej mierze pod kontrolą polityki gospodarczej. Wskutek kryzysu, bilans po stronie pewnych skutków został mocno ograniczony. Jedynymi bezwarunkowymi pozytywnymi efektami przejścia ze złotego na euro pozostają eliminacja ryzyka kursowego w stosunku do euro i redukcja kosztów transakcyjnych. Inne korzyści – do tej pory uznawane za bezpośrednie – okazują się silnie uwarunkowane względem kształtu polityki gospodarczej, momentu przyjęcia euro (uwarunkowania rynkowe i geopolityczne) oraz kształtu instytucjonalnego strefy euro. Uwaga ta dotyczy między innymi redukcji oprocentowania obligacji skarbowych wcześniej ocenianej jako pewna i przynosząca znaczące korzyści.

Równocześnie pojawiły się nowe kategorie po stronie kosztów i zagrożeń. Należą do nich, między innymi, konieczność wniesienia udziału kapitałowego do Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego (ESM). Koszt ten – choć niebagatelny – nie stanowi jednak czynnika najsilniej obciążającego bilans korzyści i kosztów.

Kluczową zmianą jest pogłębiające się, wraz z kolejnymi reformami instytucjonalnymi Unii Europejskiej i strefy euro, ograniczanie autonomii polityki gospodarczej, znacząco wykraczające poza – już dotychczas postrzeganą jako istotny koszt – rezygnację z niezależnej polityki pieniężnej i z wahań nominalnego kursu walutowego wobec euro. Zakres ograniczenia nie jest jednak do końca znany, ponieważ reformy w strefie euro nie są zakończone.

Ważne zmiany instytucjonalne albo znajdują się w trakcie konstrukcji i opracowywania szczegółowych rozwiązań – jak unia bankowa, albo – jak unia fiskalna – są dopiero w fazie dyskusji. Z kolei już wprowadzone mechanizmy, jak na przykład procedura nierównowag makroekonomicznych (MIP), nie osiągnęły jeszcze BANK | Raport euro pełnej operacyjności. W przypadku MIP niewiadomą pozostają chociażby przesłanki uruchomienia jej części korygującej oraz charakter rekomendacji rady, która może wskazać horyzont czasowy ...