Rachunek rodzinny, czyli komornikom wstęp wzbroniony
Środki pochodzące z wypłat realizowanych w ramach programu Rodzina 500+ będą skuteczniej chronione przed nieumyślnym zajęciem egzekucyjnym. Dokonana niedawno przez parlament nowelizacja Prawa bankowego wprowadziła instytucję tzw. rachunku rodzinnego, czyli wyodrębnionego konta bankowego, na które przekazywane mają być wszelkie świadczenia niepodlegajace egzekucji.
Wypłaty dokonywane w ramach programu „Rodzina 500+” nie są jedynym rodzajem świadczeń socjalnych, które w myśl polskiego prawa nie mogą być zajmowane przez komornika w ramach postępowania egzekucyjnego. Pełną listę tego rodzaju instrumentów o charakterze socjalnym zawiera art. 883 ust. 6 Kodeksu postępowania cywilnego. Na liście tej znalazły się:
świadczenia alimentacyjne,
świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
świadczenia rodzinne,
dodatki rodzinne, pielęgnacyjne i porodowe
dodatki dla sierot zupełnych.
Problemem, jaki dotychczas towarzyszył zajęciom komorniczym dokonywanym na rachunku bankowym należącym do beneficjentów któregokolwiek z tych świadczeń, było rozgraniczenie pomiędzy znajdującymi się na koncie środkami pochodzącymi z pomocy socjalnej oraz z innych źródeł (np. wynagrodzenia czy też działalności gospodarczej). Sytuacja taka rodziła ryzyko dwojakiej natury: albo, wbrew obowiązującym przepisom, mogło dojść do zajęcia środków wyłączonych z egzekucji na mocy prawa – albo też, w obawie o naruszenie przepisów i ewentualne roszczenia odszkodowawcze ze strony właściciela rachunku, decydowano się na odstąpienie od egzekucji ze środków, które niekoniecznie pochodziły ze źródeł wymienionych w art. 833 ust. 6 kpc. Wprowadzenie rządowego programu „Rodzina 500+” ukazało te niespójności prawa w jaskrawym świetle. W obliczu tych problemów Związek Banków Polskich zaproponował stworzenie specjalnego, odrębnego rachunku bankowego. Idea ta została zrealizowana podczas czerwcowej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, Prawa bankowego oraz ustawy o SKOK.
„Rachunek rodzinny”, bo taka nazwę nosić będzie nowy produkt bankowy, będzie mógł otworzyć każdy beneficjent programu „Rodzina 500+” oraz wszystkich wskazanych powyżej instrumentów socjalnych, za wyjątkiem osób otrzymujących świadczenia alimentacyjne. Wiceprezes Związku Banków Polskich Jerzy Bańka podkreśla, że rachunek rodzinny będzie stanowić zupełnie odrębne konto bankowe – będzie mógł zatem zostać otwarty również w innej placówce bankowej niż ta, w której beneficjent posiada konto podstawowe. Warto podkreślić, iż otwarcie nowego konta nie będzie się wiązać dla klienta z dodatkowymi kosztami; rachunek rodzinny będzie bowiem instrumentem całkowicie bezpłatnym. – Zgodnie z ustawą bank nie będzie pobierać prowizji nie tylko za samo prowadzenie rachunku, ale również z tytułu wydania karty płatniczej, jej użytkowania oraz wypłat dokonywanych w bankomatach należących do placówki, w której prowadzony jest rachunek rodzinny – podkreśla wiceprezes ZBP. Zabezpieczeniem przed dokonywaniem wpłat z tytułu innych świadczeń aniżeli zwolnione od egzekucji będzie natomiast konieczność podania podczas otwierania takiego konta numerów rachunków bankowych wszystkich instytucji, które będą dokonywać przelewu świadczeń. Jeżeli w trakcie korzystania z uprzednio otwartego rachunku rodzinnego zmieni się numer konta któregokolwiek świadczeniodawcy, lub też beneficjent zyska prawo do wypłaty zapomogi z innego tytułu – wówczas konieczne będzie aneksowanie umowy i dodanie nowego numeru konta, z którego spływać będą wypłaty. Przepisy dotyczące rachunku rodzinnego wprowadzone zostały równocześnie do Prawa bankowego i ustawy o SKOK- dzięki czemu beneficjenci programu „Rodzina 500+” oraz innych instrumentów o charakterze socjalnym będą mogli korzystać z wszelkich instytucji finansowych, prowadzących konta osobiste zgodnie z prawem obowiązujacym w Polsce.
Karol Jerzy Mórawski
