Przestrzeganie zasad etycznych kluczem do utrzymania zaufania klientów do sektora finansowego

Uczestnikami debaty byli prof. Paul Dembinski z Uniwersytetu we Fryburgu oraz z Obserwatorium Finansowego w Genewie, prof. Krzysztof Jajuga z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu i z CFA Society Poland, Stanisław Stefaniak z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureat VI edycji Konkursu Etyka w Finansach.

Moderatorem debaty był Przewodniczący Komisji Etyki Bankowej – dr Jacek Bartkiewicz. Wstęp do debaty wygłosiła Josina Kamerling, CFA Institute.

Związki między etyką a zrównoważonymi finansami

Josina Kamerling w swoim wystąpieniu wskazała na wiele istotnych łączników etyki ze zrównoważonymi finansami, przenikających się zagadnień i wyzwań.

Etyka i prowadzenie biznesu są nierozerwalnie związane ze zrównoważonym finansowaniem.

Wskazała, że zrównoważone finansowanie jest bardzo intensywnie rozwijającym się nurtem w UE i także z tego względu dyskusja o połączeniu tego nurtu z etyką jest konieczna. Choć w zasadzie kwestie etycznie wyłaniają się z zagadnień dotyczących zrównoważonego finansowania i wspierania celów zrównoważonego rozwoju, to w niektórych przypadkach skupiając się na elementach czysto technicznych (np. wskaźnikach środowiskowych) pomija się ten istotny wątek.

Trudno nie dostrzec wątku etycznego w oczekiwaniu należytej odpowiedzialności przedsiębiorców, uczestników rynku finansowego, inwestorów. Etyka i prowadzenie biznesu są nierozerwalnie związane ze zrównoważonym finansowaniem.

Także w świecie owładniętym pandemią COVID-19 i przeniesienia wielu kontaktów do Internetu jasne zasady etyczne są tym co powinno gwarantować oczekiwany standard postępowania.

Kwestia zaufania

Josina Kamerling w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę także na kluczowe, z perspektywy analizy etycznej zagadnienie, jakim jest zaufanie.

Zaufanie także w kontekście nowych produktów skupionych na osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju i oferowanie nowych produktów skupionych wokół czynników ESG jest nową szansą na wzmocnienie, a w niektórych przypadkach odbudowanie zaufania inwestorów do doradców i pracowników instytucji finansowych.

Nie ma jednego miejsca gromadzenia danych dot. ESG, więc pozyskiwanie i analizowanie tych informacji jest dziś wielkim wyzwaniem

Josina Kamerling zwróciła także uwagę na etyczny aspekt ujawniania informacji o czynnikach środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym.

To właśnie rzetelne ujawnianie danych będzie miało wpływ na ocenę instrumentów finansowych, na wpływ poszczególnych spółek na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju i w konsekwencji na porady doradców finansowych. Z tego względu etyczne ujawnianie, rzetelne ujawnianie informacji dot. ESG będzie miało niebagatelny wpływ na przyszły kształt rynku instrumentów ESG.

Brak etyczności może wpływać także na występowanie tzw. greenwashingu. Wreszcie należy zwrócić uwagę, że dziś nie ma jednego miejsca gromadzenia danych dot. ESG, więc pozyskiwanie i analizowanie tych informacji jest dziś wielkim wyzwaniem.

Nowe regulacje jako stymulator postaw etycznych

Przewodniczący Jacek Bartkiewicz rozpoczął dyskusję panelistów od ważnego zagadnienia, które w świetle intensywnie rozwijających się regulacji zrównoważonych finansów, nabiera aktualności – czy zbyt dużo regulacji na rynkach finansowych nie przysłania elementarnego zmysłu etycznego?

Wobec ogromu przepisów, wytycznych i procedur, których należy przestrzegać pojawia się pytanie czy pozostaje przestrzeń na indywidualne analizy i dylematy etyczne pracowników.

Paneliści podkreślili, że z pewnością nadmiar regulacji, duża zmienność przepisów na pewno jest wyzwaniem dla każdego pracownika sektora finansowego, który musi się z tym wszystkim zmierzyć.

Istnieje ryzyko nadużyć w obszarze prezentowania informacji o produkcie jako przyjaznym celom ESG

Z drugiej jednak strony otwartą kwestią pozostaje sposób wykonywania obowiązków i tu jest przestrzeń dla etyki, ponieważ bardzo często to oddolne samoregulacje oparte na fundamentach etycznych są tym, co pozwala we właściwy sposób wykonywać obowiązki wynikające z przepisów prawa.

Normy etyczne są tym, co może stanowić narzędzie do tworzenia generalnych wytycznych dotyczących kształtu i kierunku rozwoju regulacji obszaru zrównoważonego rozwoju.

Warto także zauważyć, że niektóre obecne regulacje poprzedzone były dobrymi praktykami opartymi o normy etyczne, np. zasady dotyczące missellingu.

Greenwashing nowy typ nadużyć etycznych

Dyskutanci zwrócili także uwagę, że wobec intensywnego rozwoju i zainteresowania inwestorów produktami realizującymi cele ESG istnieje ryzyko nadużyć w obszarze prezentowania informacji o produkcie jako przyjaznym celom ESG.

Istnieje pokusa nadużyć w tym obszarze, która może przejawiać się m.in. w nierzetelnym prezentowaniu informacji lub prezentowaniu wyłącznie wybranych aspektów działalności różnych instytucji i przedsiębiorców, które nie będą pokazywać całego wpływu danego podmiotu na środowisko czy na społeczeństwo.

Zabezpieczeniem greenwahingu właśnie mogą być normy etyczne. Choć wskazać należy, że samo zjawisko greenwashingu nie jest niczym nowym, a nabiera nowego znaczenia.

Problemy z dotarciem do danych

Ogromnym wyzwaniem dla rynków finansowych jest pozyskiwanie rzetelnych źródeł informacji pozwalających na ocenę wpływu danej inwestycji na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju.

Dane, które są potrzebne do dokonania takich ocen dziś są ujawniane w sposób zróżnicowany, trudny do ustrukturyzowania i porównania.

Raportowanie informacji niefinansowych, prezentowanie informacji dotyczących wpływu danej działalności czy danej inwestycji na zrównoważony rozwój musi zawierać kluczowe i rzetelne informacje pozwalające na dokonanie odpowiedniej oceny przez różnych uczestników rynku i inwestorów. Spora praca przed sektorem w tym obszarze i też oczekujemy doprecyzowania oczekiwań nadzorów i regulatorów.

Niezależnie od przeobrażeń i rozwoju na rynku finansowym właściwe identyfikowanie, przypominanie i przyporządkowanie zasad etycznych jest kwestią kluczową dla właściwego funkcjonowania rynków i utrzymania zaufania klientów

Dodatkowo zwrócić należy uwagę, że w obszarze inwestycji w produkty zrównoważonego finansowania potrzebna jest edukacja klientów i inwestorów. Należy przede wszystkim podkreślić, że wymagana jest świadomość inwestorów, zrozumienie tych produktów i właściwe zaprezentowanie przez doradców finansowych ryzyk związanych ze zrównoważonymi finansami.

Nowe role instytucji finansowych

Zrównoważone finansowanie, którego celem jest wspieranie osiągania celów zrównoważonego rozwoju stanowi także szansę na pogłębioną dyskusję nad miejscem etyki na rynkach finansowych oraz nad nową definicją roli instytucji finansowych w stymulowaniu pozytywnych zmian w otoczeniu.

Wobec rozwoju nowych produktów finansowych i inwestycyjnych przed instytucjami finansowymi pojawiać się będą nowe wyzwania, także w obszarze właściwego informowania klientów wobec coraz bardziej skomplikowanej rzeczywistości, która ich otacza.

Niezależnie od przeobrażeń i rozwoju na rynku finansowym właściwe identyfikowanie, przypominanie i przyporządkowanie zasad etycznych jest kwestią kluczową dla właściwego funkcjonowania rynków i utrzymania zaufania klientów.