Program „Mieszkanie dla młodych” – nowa odsłona

Od stycznia 2014 r. kupujący swoje pierwsze mieszkanie mogli otrzymać pomoc państwa w ramach programu „Mieszkanie dla młodych” (MdM). W założeniu program miał ułatwić młodym osobom nabycie pierwszego własnego lokum na rynku pierwotnym a dodatkowo pobudzić koniunkturę w budownictwie. Projektodawca ustawy liczył, że będzie to efektywna pomoc zwłaszcza dla rodzin wielodzietnych. W praktyce, po ponad roku obowiązywania systemu pomocy, poziom wykorzystania przewidzianych w budżecie środków był niski. W pierwszym półroczu 2014 przyznano 6319 kredytów na kwotę 1135,6 mln zł (142,4 mln zł dofinansowanie wkładu własnego), a w pierwszym półroczu tego roku udzielono 9340 kredytów na kwotę 1801,3 mln zł (219,8 mln zł dofinansowanie wkładu własnego). Jednak to nadal znacznie poniżej oczekiwań. Najwięcej beneficjentów programu jest obecnie w województwie mazowieckim. Według danych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (MIiR) do 20 lipca 2015 roku zawarto 4575 umów kredytowych (w Warszawie 3158, w gminach sąsiadujących 438 i w pozostałych 979). Kolejne województwa z największą liczbą udzielonych w ramach programu kredytów to: Pomorskie (3920), Wielkopolskie (3699), Dolnośląskie (2251) oraz Małopolskie (2026). W pozostałych udzielono zdecydowanie mniej kredytów, na przykład w opolskim tylko 86. Jeśli brać pod uwagę liczbę udzielonych w stolicach województw kredytów na 10 tys. mieszkańców, to najwięcej udzielono proporcjonalne w: Gdańsku (40,2), Zielonej Górze (29,6), Olsztynie (24,3), Poznaniu (23,1), Krakowie i Wrocławiu (20,4) oraz w Warszawie (18,3). Jeśli jednym z celów programu MdM miało być pobudzenie branży budowlanej, to czy bez wsparcia ze strony programu oddano by mniej mieszkań? Jeśli w praktyce beneficjenci programu koncentrują się w największych miastach kraju, to można mieć wątpliwości. Według niektórych danych wiele osób, które skorzystały z programu, mogłyby nabyć lokal bez wsparcia.

Programy takie jak MdM mają oczywiście swój aspekt prospołeczny. MdM miał wspierać rodziny wielodzietne. Jednak według danych aktualnych na 20 lipca, 76,8% beneficjentów stanowiły osoby bezdzietne, z jednym dzieckiem 19,5%, z dwojgiem dzieci tylko 3,5% a z trojgiem i większą liczbą dzieci zaledwie 0,2%.

Powyższe przesłanki były powodem rozpoczęcia prac nad nowelizacją ustawy. W przepisach, które zaczną już niedługo obowiązywać, wprowadzono takie zmiany jak:

• zwiększanie prorodzinnego oddziaływania programu MdM (wyższe dopłaty i zwiększony metraż objęty dopłatami) dla rodzin wielodzietnych;
• rozszerzenie programu o rynek wtórny i mieszkania budowane przez spółdzielnie mieszkaniowe na rzecz swoich członków;
• zwiększanie możliwości uzyskania wsparcia przez osoby nieposiadające zdolności kredytowej (poręczenia przez osoby ze zdolnością kredytową spoza członków najbliższej rodziny).

Dla rodzin z dwójką dzieci zwiększy się podstawa wymiaru dofinansowania wkładu własnego z 15% do 20% wartości odtworzeniowej, a w przypadku rodzin z przynajmniej trójką dzieci do 30% wartości odtworzeniowej. Zwiększy się maksymalna powierzchnia objęta dofinansowaniem, do 65 m kw. zniesiono limitu wieku potencjalnych beneficjentów, oraz warunek „pierwszego mieszkania”.

Wątpliwości

Oczywiście pomoc państwa w pozyskaniu mieszkania może być dla wielu rodzin znacząca. Wprowadzone zmiany poszerzą krąg potencjalnych beneficjentów. Jednak czy powinniśmy inwestować w zakup lokali mieszczących się w starych często wyeksploatowanych, energochłonnych budynkach? Zapewne otworzy to drogę do aktywizacji programu w mniejszych miejscowościach, jednak „wiązanie” młodych rodzin na wiele lat z miejscami, w których nie ma wielu perspektyw rozwoju może nie być właściwe. W Polsce pozyskanie własnego mieszkania lub domu jest celem dla wielu rodzin, ale dziś na rynku pracy coraz bardziej liczy się mobilność.

Perspektywicznie dla młodych ludzi lepszym rozwiązaniem jest wynajęcie mieszkania, jeśli oczywiście jest ich na to stać. W niektórych ocenach program MdM, zwłaszcza w nowej odsłonie może wpłynąć destabilizująco na rynek mieszkaniowy w dużych ośrodkach miejskich. Deweloperów niepokoi dopuszczenie do programu mieszkań z rynku wtórnego, bo podejmowali decyzje o rozpoczęciu inwestycji i przygotowywali oferty „skrojone” na potrzeby uczestników programu MdM, którzy mogą do nich już nie przyjść.

Program pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, realizowany jest przez Bank Gospodarstwa Krajowego we współpracy z Ministerstwem Infrastruktury i Rozwoju oraz instytucjami kredytującymi. Jak poinformowano 30 czerwca w czasie seminarium prasowego poświęconego zmianom w programie „Mieszkanie dla młodych”, bank BGK jest już przygotowany pod względem informatycznym, do uruchomienia programu zgodnie z nowymi parametrami funkcjonowania przewidzianymi w nowelizacji. Wejście w życie nowelizacji jest przewidywane w połowie sierpnia br.

Bohdan Szafrański