Profil demograficzny seniora. Wnioski dla budownictwa senioralnego
Seniorzy należą do tej grupy klientów, z których potrzebami należy się coraz bardziej liczyć. Możemy mówić o odrębnym systemie tzw. "srebrnej gospodarki", czyli systemie wytwarzania dóbr i usług skierowanych do osób starszych. Swój wkład w ofertę dla seniorów wnosi także budownictwo. Dotyczy ono zarówno miejsc zamieszkania, dziennego pobytu, jak i wyspecjalizowanych obiektów świadczących usługi opiekuńczo-lecznicze. Demograficzna rewolucja, nazywana często "srebrnym tsunami" to proces, który już się rozpoczął.
Wzrost udziału seniorów w ogólnej liczbie mieszkańców Polski obserwujemy już od kilkudziesięciu lat, a prognozy GUS wskazują, że trend ten będzie się utrzymywał. Co prawda ustawa o osobach starszych (Dz. U. 2015 poz. 1705) kwalifikuje do tej grupy osoby, które ukończyły 60. rok życia, jednak statystyki GUS nie dostarczają danych dla jednolitych przedziałów wiekowych. Stąd w przedstawionej analizie prezentowane zjawiska odpowiadają grupom wiekowym 60+ i 65+.
W 2015 r. w Polsce było ok. 6, 1 mln osób w wieku 65+, w 2025 r. możemy spodziewać się ich ok. 8,2 mln, zaś w 2050 r. liczba osób w tej kategorii wiekowej może wynieść prawie 11,1 mln. Systematyczny wzrost liczby osób starszych w ostatnich dziesięcioleciach dotyczył zarówno mieszkańców miast, jak i wsi. Zapotrzebowanie na różny charakter budownictwa senioralnego w mieście i na wsi może stanowić szansę dla inwestorów, a klientom dostarczać uzupełniającej się oferty.
Istnieje różnica w rozmieszczeniu osób starszych w poszczególnych regionach kraju. Największa liczba seniorów zamieszkuje centralny obszar Polski – pod koniec 2015 r. przebywało tam ponad 1,3 mln osób w wieku 65+. Najmniejsza liczba osób starszych zamieszkuje region południowo-zachodni – ich sumaryczna liczba w tym samym okresie wyniosła nieco powyżej 0,6 mln. W niemal wszystkich regionach obserwowana jest przewaga liczebna mieszkańców miast nad mieszkańcami wsi. Wyjątek stanowi tu jedynie obszar wschodni. W regionie centralnym, południowym, północno-zachodnim, południowo-zachodnim i północnym przewaga procentowa mieszkańców miast nad mieszkańcami wsi w 2015 r. mieściła się w przedziale ok. 67-70%, zaś w regionie wschodnim mieszkańców miast było niecałe 48%.
Do „młodych” województw zaliczyć można województwa warmińsko-mazurskie, wielkopolskie, pomorskie, lubuskie i podkarpackie. Udział ludności w wieku 65+w 2015 r. nie przekroczył tam 14,9%. Najwięcej seniorów w tym samym okresie było w województwie łódzkim i świętokrzyskim – udział osób starszych wyniósł tam odpowiednio 17,6% i 17,2%.
Do „najmłodszych” miast wojewódzkich należą z kolei Rzeszów i Białystok. Niski odsetek osób w wieku 60+ mają również Olsztyn, Zielona Góra, Toruń i Gorzów Wielkopolski. Miasta z największą procentową liczbą osób starszych to Łódź i Katowice. Oferta mieszkań dla seniorów trafić może na podatny grunt także w Kielcach, Bydgoszczy, Warszawie, Opolu, Wrocławiu, Gdańsku i Poznaniu.
Istotnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę przy planowaniu i projektowaniu budownictwa senioralnego jest stopień sprawności osoby starszej w poszczególnych etapach jej życia. Z wiekiem związane są różne potrzeby i ograniczenia, co przekładać się powinno na standard wyposażenia i wykorzystane w budownictwie technologie. Inwestorzy powinni pamiętać o zapewnieniu komplementarnej i zdywersyfikowanej oferty dla wszystkich grup wiekowych. Pozwoli to im znaleźć odpowiednie dla siebie miejsce na rynku w warunkach konkurencji, a seniorom umożliwi wybór dostosowany do ich możliwości i potrzeb.
Znamiennym zjawiskiem jest także przewaga liczebna kobiet w każdej z grup wiekowych, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w planowaniu otoczenia, form spędzania czasu, kwestii bezpieczeństwa i warunków do kształtowania więzi społecznych.
Badania nad długością życia w poszczególnych województwach wskazują, że kobieta w wieku 60 lat przeciętnie ma przed sobą jeszcze ok. 24 lata życia. Mężczyzna w tym samym wieku żyć będzie najprawdopodobniej ok. 19 lat. Stanowi to argument zarówno za powiększaniem oferty nowego typu budownictwa, jak również za adaptacją istniejącej substancji mieszkaniowej do potrzeb osób starszych.
Seniorzy zmieniający miejsce zamieszkania najczęściej przesiedlają się do województwa mazowieckiego, śląskiego, wielkopolskiego i dolnośląskiego. Najmniejszy napływ ludności w wieku 60+ w 2015 r. zaobserwowano w województwach podlaskim, opolskim i świętokrzyskim.
Prognoza liczby ludności wskazuje na dalszy wzrost liczby osób starszych w Polsce. W 2020 r. spodziewać się możemy ok. 7,2 mln osób w wieku 65+, w 2030 r. ich liczba wzrosnąć może do ponad 8,6 mln, w 2040 r. prawdopodobny jest wzrost do 9,4 mln osób, a w 2050 do ponad 11 mln osób starszych. Co ciekawe, stopniowo będzie wzrastał odsetek mężczyzn w grupie wiekowej powyżej 65 roku życia – w 2020 r. powinni oni stanowić 40% seniorów, a w 2050 r. – już 44%.
Joanna Komorowska
Analityk Rynku Nieruchomości, Koordynator Projektów Zewnętrznych
Centrum AMRON
