Prawo i legislacja: Opcje w projektach

Tadeusz Białek

Są to następujące projekty ustaw:

1. o zapobieżeniu skutkom społeczno-gospodarczym związanym z wprowadzeniem do obrotu gospodarczego niektórych złożonych instrumentów pochodnych (druk sejmowy nr 1926, projekt SLD),
2. o ochronie przed nieuczciwymi praktykami w obrocie niektórymi złożonymi instrumentami finansowymi (druk sejmowy nr 1927, projekt PSL),
3. o uregulowaniu niektórych stosunków prawnych dotyczących opcji walutowych i zmianie innych ustaw (druk sejmowy nr 1928, projekt PIS),
4. o zapobieżeniu skutkom społeczno-gospodarczym związanym z wprowadzeniem do obrotu gospodarczego niektórych złożonych instrumentów pochodnych (nie skierowany jeszcze do Sejmu, projekt PO).

Konstytucyjne zarzuty

Wszystkie przygotowane nowe warianty legislacyjne muszą budzić sprzeciw zarówno z punktu widzenia Konstytucji, jak i pozostałych przepisów prawa. Każdemu z przedstawionych wariantów postawić można zarzuty niezgodności z Konstytucją ze względu na naruszenie chronionych konstytucyjnie zasad, takich jak: zasada pacta sunt servanda, zasada swobody gospodarczej, zasada dostatecznej określoności (jednej z zasad przyzwoitej legislacji związanych z zasadą państwa prawnego), zasada ochrony praw słusznie nabytych, zasada lex retro non agit i zasada zachowania odpowiedniej vacatio legis. Ponadto każdy z projektów narusza w pierwszym rzędzie konstytucyjną zasadę dotyczącą zwłaszcza równości wobec prawa wszystkich podmiotów, bowiem ustawa faworyzuje jednych przedsiębiorców ponad drugich (zgodnie z art. 32 § 1 Konstytucji wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne).

Szczegółowe rozwiązania

Projekt ustawy o uregulowaniu niektórych stosunków prawnych dotyczących opcji walutowych i zmianie innych ustaw (druk nr 1928), zakłada, że w przypadku wszczęcia przez przedsiębiorcę postępowania sądowego w związku ze zobowiązaniami dotyczącymi opcji walutowych postępowanie egzekucyjne przeciwko temu przedsiębiorcy nie może być wszczęte, a prowadzone na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego ulega zawieszeniu przez sąd z urzędu do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Projekt zakłada, że w stosunku do opcji walutowych nie będzie stosowany przepis 358 (1) § 4 k.c., który obecnie wyłącza przedsiębiorców z katalogu podmiotów uprawnionych do żądania, aby w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienił wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego – chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie (wyjątek od tzw. zasady nominalizmu).

Projektodawcy nie zauważają jednak, że na gruncie obecnie obowiązujących przepisów brak jest uzasadnienia dla stosowania zasady ustawowego zawieszania wszczętych postępowań egzekucyjnych oraz blokowania możliwości wszczęcia nowych postępowań. To dlatego, że w Kodeksie postępowania cywilnego istnieją określone rozwiązania pozwalające na indywidualne zawieszenie postępowań egzekucyjnych, m.in. w zakresie postępowania zabezpieczającego. Ponadto podkreślić należy, że w większości przypadków nie stosowano zabezpieczeń w postaci odbierania oświadczeń o poddaniu się egzekucji, więc nie ma możliwości wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. Należy także podnieść, że nie ma żadnego prawnego uzasadnienia do przewidzianego w projekcie zwolnienia przedsiębiorców od opłacania kosztów sądowych za pozwy związane z zastosowaniem tzw. klauzuli rebus sic stantibus (nadzwyczajnej zmiany stosunków – art. 357 (1) k.c.) oraz w trybie art. 358 (3) k.c., co przełożyłoby się na znaczne finansowe obciążenie Skarbu Państwa. To zresztą zauważają w uzasadnieniu sami projektodawcy.

Projekt ustawy o ochronie przed nieuczciwymi praktykami w obrocie niektórymi złożonymi instrumentami finansowymi (druk nr 1927), podobnie jak poprzedni, rażąco godzi w zasadę swobody umów. Zakł...